عدم مداخله در رفتار مجرمانه و تحمیل مسئولیت کیفری: مسئولیت برپایه اقدام براساس هدف مشترک در حقوق بین الملل و ایران

دکترین «اقدام براساس هدف مشترک» نوعی خاص از مسئولیت کیفری است که در جریان دادرسی های دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق ایجاد شد. این مفهوم، همه افراد مداخله کننده در یک گروه را که برای تحقق و پیشبرد یک هدف مجرمانه مشترک و توافق شده تلاش می کنند، به یک میزان و همسان مباشر اصلی جرم مسئول می داند. با وجود به رسمیت شناختن این نوع خاص از مسئولیت، اقدام براساس هدف مشترک، با مسائل مهمی در رکن مادی و روانی مواجه است؛ ازجمله اینکه چگونه می توان از منظر کیفری بر فردی که در عنصر مادی جرم هیچ گونه دخالتی نداشته و فراتر از آن، فاقد وضعیت ذهنی و روانی مقتضی نیز بوده، مسئولیتی هم پایه مباشر تحمیل کرد و او را مجازات نمود. به علاوه، این امر نیز حائز اهمیت است که آیا این نوع مسئولیت تنها به جرائم بین المللی محدود می گردد یا در جرائم داخلی و نظام حقوقی ایران نیز با اقبال روبه رو شده است. ازاین رو، پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی درصدد تبیین مسائل فوق بوده و درنهایت چنین نتیجه گیری می نماید که به رغم تعارض ظاهری دکترین «اقدام براساس هدف مشترک» با اصول حقوق کیفری، توجیه این نوع مسئولیت امکان پذیر بوده و در حقوق ایران با جرائمی همچون بغی، تاحدودی می تواند تطبیق یابد.