بررسی مقاله «صوم» از دایره المعارف اسلام

مقاله «صوم» ترجمه مقاله انگیسی «Sawm» نوشته C. C. Berg از دایره المعارف اسلام لایدن، جلد ۹، صفحه ۹۴۹۵ می باشد. صوم یا روزه یکی از ارکان دین مبین اسلام است که از جایگاه والایی در میان تعالیم اسلامی اعم از قرآن کریم و روایات معصومین: برخوردار است. خاورشناسان نیز در پژوهش های خود در باب معارف قرآن و اسلام به این موضوع مهم توجه و اهتمام ورزیده اند. مقاله «صوم» ترجمه مقاله انگیسی «Sawm» نوشته سی. سی. برگ (C.C.Berg) از دایره المعارف اسلام لایدن (The Encyclopaedia of Islam)، جلد ۹، صفحه ۹۴۹۵ می باشد. مولف مقاله ابتدا به مفهوم شناسی واژه «صوم» پرداخته و خاستگاه آن را به پیش از اسلام رسانده و تصور می کند که معنای «صوم» از عرفی یهودی آرامی و سریانی گرفته شده است. سپس آیات الاحکامی را که به موضوع روزه و احکام و قوانین مترتب بر آن را مانند ویژگی های صائم، شرایط روزه صحیح، مفطرات روزه، روزه واجب و مستحب و احکام آن، و کفاره روزه پرداخته است ذکر کرده و مورد بررسی و مداقه قرار داده است. در آخر، مفهوم روزه را در لسان روایات و به لحاظ اخلاقی بیان می نماید. اما مهمترین نقدهایی را که به مقاله «صوم» و دیدگاه های مطرح در آن وارد است، می توان موارد زیر برشمرد: مفهوم شناسی «صوم»؛ خاستگاه روزه و اینکه از عرفی یهودی آرامی و سریانی گرفته شده است یا خیر؛ شرایط وجوب روزه؛ اقسام کفاره؛ احکام روزه در خصوص سالخوردگان، زنان باردار و شیرده، و بیماران؛ نیت روزه مستحبی و واجب؛ استجباب یا حرمت روزه در ایامی خاص؛ موارد روزه مکروه؛ احکام روزه مسافر؛ مفطرات روزه؛ و ... . شایان ذکر است که نقد و بررسی این مقاله بر طبق نظر فقهای برجسته شیعه انجام گرفته است.