تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان های زمستانه ایران

یخبندان از جمله پدیده­های جوی است که هر ساله خسارت­های جبران­ناپذیری بر بخش­های مختلف  وارد می سازد. در فصل زمستان رخداد این پدیده در جاده­های مناطق کوهستانی مشکلات عدیده­ای را بر بخش حمل و نقل و تصادفات جاده­ای باعث می­شود. الگوهای گردش عمومی جو، نقش اصلی را در بروز یخبندان­ها و توزیع فضایی یخبندان­ها در مناطق معتدله دارند. در مطالعه­ی حاضر به­منظور تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان­های زمستانه ایران، داده­های روزانه در ساعت ۱۲ UTC مربوط به تراز  ۵۰۰ هکتوپاسکال و فشار سطح دریا[۱]   (SLP)فصل زمستان (دسامبر، ژانویه و فوریه) طی  دوره­ی آماری ۲۰۰۰-۱۹۶۰ در تلاقی های ۵/۲ درجه از مجموعه داده های بازسازی شده[۲] NCEP استخراج شد. محدوده­ی انتخاب شده شامل ۴۰۸ نقطه است که از عرض ۲۰ تا ۶۰ درجه­ی شمالی و از ۲۰ تا ۸۰ درجه­ی شرقی را پوشش می دهد. مجموع این داده­ها ماتریسی به ابعاد ۴۰۸×۴۰۵۰ را برای فصل زمستان تشکیل دادند. با استفاده از روش تحلیل عاملی نقاط وابسته به هم ادغام و ابعاد ماتریس ها کاهش داده شد. در تحقیق حاضر روش تحلیل مولفه­های اصلی با آرایه­ی S و چرخش واریماکس برای شناسایی تیپ­های هوا به­کار گرفته شد و برای طبقه­بندی هوای روزانه روش خوشه­بندی  k-means  اعمال گردید. نتایج بررسی حاضر نشان داد که تیپ­های هوای پرفشار اروپای شمالی، پرفشار سیبری و پرفشار اروپای شرقی، بیشترین تاثیر را در رخداد یخبندان­های شدید و فراگیر ایران داشته­اند، به­طوری­که این تیپ­های هوا، جریانات هوای سرد قطبی را از عرض­های جغرافیایی بالا به­سوی عرض­های پایین منتقل کرده  و به دنبال آن یخبندان­های شدید و فراگیر در ایران به وقوع می­پیوندد.