اثر تاریخ کاشت بر فنولوژی و صفات مورفولوژیک سه رقم سورگوم (Sorghum bicolor L.) دانه ای

به منظور ارزیابی اثر تاریخ کاشت بر فنولوژی و صفات مورفولوژیک سه رقم سورگوم دانه ای تولید داخل کشور، آزمایشی در سال ۱۳۸۶ در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس واقع در غرب تهران به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش تاریخ کاشت در سه سطح (۱۸ خرداد، ۷ و ۲۷ تیر ماه) به عنوان عامل اصلی و رقم سورگوم دانه ای در سه سطح (پیام، سپیده و کیمیا) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورفولوژیک مورد ارزیابی شامل ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و طول خوشه بود. برای بررسی تاثیر پذیری فنولوژی گیاه از تاریخ کاشت، طول دوره های رشدی (دوره رویشی، خروج کامل گل آذین ها و رسیدگی فیزیولوژیک) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که در مورد صفات مورفولوژیک تنها ارتفاع بوته در زمان برداشت و طول خوشه تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند و بیشترین مقادیر این صفات از تاریخ کاشت نخست ( ۱۸ خرداد) بدست آمد. همین تاریخ کاشت از بیشترین طول دوره رویشی و همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک برخوردار بود. در عین حال طولانی ترین زمان رسیدگی فیزیولوژیک مربوط به تاریخ کشت سوم بود. وزن خشک خوشه در این تاریخ بیشتر از سایر تاریخ های کاشت بود، در حالی که تعداد دانه های تولیدی کمتری داشت. در میان ارقام مورد بررسی، سپیده بیشترین ارتفاع بوته و طول خوشه را دارا بود. رقم سپیده همچنین تعداد دانه بیشتری در واحد سطح را دارا بود که نشان دهنده عملکرد بالای این رقم می باشد. شاخص سطح برگ سورگوم در زمان گلدهی به شدت تحت تاثیر رقم قرار گرفت، رقم کیمیا در مرحله گلدهی بیش ترین شاخص سطح برگ را داشت، در حالی که رقم پیام و سپیده قابلیت بیشتری در حفظ سطح برگ خود تا زمان برداشت نشان دادند. تاریخ کاشت ، رقم و برهمکنش آنها بر کلیه صفات فنولوژیک سورگوم تاثیر معنی داری داشتند. تاریخ کاشت دوم (هفتم تیر ماه) با دارا بودن طول دوره ی رشد متوسط نسبت به سایر تاریخ ها وزن هزار دانه و تعداد دانه در واحد سطح نسبتا بالایی داشت و در نهایت عملکرد بالاتری تولید کرد. رقم سپیده نیز در بین ارقام با دارا بودن طول دوره های رویشی متوسط بالاترین عملکرد دانه (۲/۶۷۷۷ کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. نتایج نشان داد که در شرایط آزمایش حاضر رقم سپیده در تاریخ کاشت اواخر خرداد تا اوایل تیر ماه برتر از سایر ارقام سورگوم بود.