شناسایی و تمایز ارقام تجاری سویا با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و ریزماهواره

به منظور شناسایی و تمایز ۱۵ رقم تجاری سویا،۱۱ صفت مورفولوژیک شامل ارتفاع بوته، زمان شروع گلدهی، زمان رسیدگی، رنگ آنتوسیانین هیپوکوتیل، تیپ رشد، رنگ کرک های ساقه اصلی، شکل برگچه های جانبی برگ، رنگ گل، شدت رنگ قهوه ای غلاف، رنگ پذیری پوسته بذر در اثر فعالیت پراکسیداز و رنگ ناف بذر روی ارقام مشاهده یا اندازه گیری شدند. این آزمایش به مدت دو سال (۸۶-۱۳۸۵) با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در کرج انجام شد. میانگین صفات کمی پس از تجزیه واریانس با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی دار مقایسه شدند. برای تمایز ارقام از روش پیشنهادیUPOV برای دو سال آزمایش (COYD) استفاده شد.گروه بندی اولیه برای صفات کیفی از جمله رنگ ناف بذر، رنگ کرک ساقه اصلی و رنگ گل صورت گرفت و ارقام در گروه های مشابه دسته بندی شدند. از صفات کیفی نیز به منظور تفکیک ارقام داخل هر گروه از طریق جداول مقایسه ای استفاده گردید. تجزیه واریانس صفات کمی بین ارقام تفاوت بسیار معنی داری را در سطح احتمال ۱/۰ درصد نشان داد. برای مقایسه تفاوت میانگین دو ساله ارقامی که در صفات کیفی مشابه بودند، از روش حداقل تفاوت معنی دار استفاده گردید. در آزمایش های مولکولی، از ۱۶ نشانگر ریزماهواره برای انگشت نگاری ارقام استفاده گردید. بر این اساس تمامی ارقام (بجز دو رقم) از یکدیگر متمایز شدند. به منظور پیدا کردن ترکیبی مناسب از نشانگرها که به نتیجه حاصل از استفاده تمامی نشانگرها در تفکیک ارقام منجر شود، از شاخص قدرت تمایز نشانگرها استفاده گردید که در نتیجه سه نشانگرSatt۲۳۱، Satt۰۰۵ و Satt۲۷۴ انتخاب شدند. از این سه نشانگر که بیشترین قدرت تمایز و تعداد آلل موثر را داشتند، در محاسبه ضرایب تشابه و تجزیه خوشه ای ارقام استفاده شد که نتیجه آن مشابه گروه بندی حاصل از ۱۶ نشانگر بود. این نشانگرها به دلیل مستقل بودن از تاثیر محیط، می توانند به عنوان مکمل صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در شناسایی و تمایز ارقام تجاری سویا مورد استفاده قرار گیرند.