اثر مصرف مواد بهبود دهنده خاکی و برگی بر عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب آبیاری آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در شرایط تنش کم آبی

به منظور ارزیابی اثر تنش کم آبی بر صفات زراعی و کارآیی مصرف آب آبیاری گیاه آفتابگردان رقم هیبرید سینگل کراس آذرگل، آزمایشی در دو منطقه اصفهان و تهران در بهار سال ۱۳۹۱ اجرا شد. تیمارهای آزمایشی به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل با سه تکرار شامل ۱- تنش کم آبی در سه سطح ۶۰، ۱۲۰ و ۱۸۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (در کرت اصلی) ۲- مصرف مواد بهبود دهنده خاک در سطوح شاهد (عدم مصرف)، زئولیت (۵/۴ تن در هکتار) و پلیمر سوپر جاذب (۱۰۰ کیلوگرم در هکتار) و ۳- محلول پاشی مواد بهبود دهنده گیاه در سطوح شاهد (عدم مصرف)، سیلیکات کلسیم (۴۰۰ میلی گرم در لیتر) و هگزاکونازول (دو گرم در لیتر) (بصورت فاکتوریل در کرت فرعی) بودند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی به طور معنی داری موجب کاهش عملکرد دانه (۴۵ درصد) و روغن (۲۰ درصد)، عملکرد زیستی (۲۲ درصد)، تعداد دانه در طبق (۳۲ درصد) و وزن هزار دانه (۲۹ درصد) شد. تنش کم آبی در سطح ۱۸۰ میلی متر تبخیر موجب کاهش عملکرد روغن دانه آفتابگردان به میزان ۵۸ درصدشد، درصورتی که مصرف توام پلیمر سوپر جاذب و سیلیکات کلسیم این کاهش را به ۱۹ درصدتقلیل داد. مصرف توام هر دو ماده زئولیت و هگزاکونازول باعث بیشترین افزایش در کارآیی مصرف آب آبیاری گردید (۰۵/۰ کیلوگرم بر متر مکعب). نتایج این آزمایش نشان داد که هرچند هریک از تیمارهای بهبود دهنده به تنهایی به طورمعنی داری نسبت به شاهد (عدم مصرف مواد بهبود دهنده) از کاهش کارآیی مصرف آب آبیاری در شرایط تنش شدید جلوگیری کردند، ولی مصرف توام این مواد در بهبود کارآیی مصرف آب آبیاری برتر بوده و باعث افزایش کارآیی مصرف آب به میزان ۲۵ تا ۵۹ درصد نسبت به شاهد شدند.