ارزیابی عمکرد دانه و کیفیت سیاهدانه (Nigella sativa L.) در کشت مخلوط با نخود (Cicer arietinum L.)

تولید ارگانیک گیاهان دارویی تضمین کننده سلامت و ایمنی محصولات و داروهای تولید شده از آنها می باشد. در این راستا، به منظور ارزیابی عمکرد دانه و کیفیت سیاهدانه در کشت مخلوط با نخود در شرایط ارگانیک، آزمایشی در سال زراعی ۱۳۹۲- ۱۳۹۱ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل نسبت های کاشت ۱۰۰:۰، ۲۵: ۷۵، ۵۰:۵۰، ۷۵: ۲۵ و ۰:۱۰۰ (نخود و سیاهدانه) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد که نسبت های مختلف کاشت اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه دو گیاه نخود (به جز ارتفاع بوته و تعداد دانه در غلاف) و سیاهدانه (به جز میزان اسانس) داشتند. در گیاه نخود تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه در کشت خالص بیشتر از سایر تیمارها به دست آمد، اما بالاترین میزان پروتئین دانه (۸/۲۴ درصد) در نسبت کشت ۲۵ درصد نخود + ۷۵ درصد سیاهدانه مشاهده شد. نتایج در مورد گیاه سیاهدانه نشان داد که بیشترین تعداد برگه در بوته، تعداد دانه در برگه، عملکرد زیستی، عملکرد دانه و عملکرد اسانس از کشت خالص و بالاترین ارتفاع بوته و وزن هزار دانه از نسبت کاشت ۷۵ درصد نخود + ۲۵ درصد سیاهدانه حاصل شد. در میزان اسانس بین تیمارها اختلاف معنی دار مشاهده نشد. بالاترین میزان LER (۴۵/۱) در نسبت کاشت ۲۵ درصد نخود + ۷۵ درصد سیاهدانه به دست آمد که نشان دهنده ۴۵ درصد افزایش سودمندی زراعی نسبت به کشت خالص دو گونه است. با توجه به عملکرد و نسبت برابری زمین محاسبه شده به نظر می رسد که نسبت کاشت ۲۵ درصد نخود + ۷۵ درصد سیاهدانه می تواند در افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین های کشاورزی به طور قابل ملاحظه ای موثر باشد.