تحلیل فضایی نابرابری در سکونتگاههای روستایی شهرستان سقز

نابرابری های جغرافیایی به ویژه (نابرابری اجتماعی- اقتصادی)، در نواحی روستایی، فشار شدید مردم برای دریافت انواع خدمات و امکانات را در نواحی شهری به دنبال داشته است. وجود ناهماهنگی های فضایی و نابرابری در توزیع امکانات و خدمات به عنوان ویژگی اصلی ساختار فضایی سکونتگاه های شهرستان سقز قابل مشاهده است. برای جلوگیری از نابرابری های فضایی و ناپایداری مناطق؛ مطالعه، سنجش و سطح بندی سکونتگاه ها از لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات و تحلیل این نابرابری ها ضروری می نماید، تا شناخت لازم برای برنامه ریزی و مدیریت مناسب سرزمین بدست آید. پژوهش حاضر از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. هدف اصلی پژوهش، سطح بندی همه جانبه نگر و یکپارچه دهستان های شهرستان سقز و تحلیل نابرابری های موجود است. بدین منظور، با استفاده از ۷ شاخص (بهداشتی- درمانی، آموزشی، زیربنایی، فرهنگی، سیاسی- اداری، اقتصادی و خدماتی) و۵۱ متغیر و بر اساس۳ مدل (شاخص مرکزیت، کارکردی و میزان سنج گاتمن)، دهستان ها، رتبه بندی شدند و در نهایت، جهت دستیابی به اجماعی کلی و رتبه بندی نهایی مناطق از روش های ادغامی بردا و کپ لند استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که وضعیت برخورداری دهستان های این شهرستان نابرابر و دارای اختلاف چشمگیر است. از مجموع یازده دهستان شهرستان سقز، سه دهستان (سرا، گل تپه و ذوالفقار)، در سطح اول، به عنوان دهستان های (برخوردار)، و ۴ دهستان (امام، تیلکوه،خورخوره و میرده) در سطح دوم، به عنوان دهستان های (نیمه برخوردار) و در سطح سوم به ترتیب ۴ دهستان (تموغه، صاحب، ترجان و چهل چشمه غربی) عنوان دهستان های محروم شناسایی شدند. عدم تعادل در برابری امکانات، ناشی از دو عامل بیرونی و درونی است. عدم تعادل های فضایی در توسعه مناطق مختلف کشور به عنوان عمده ترین عامل موثر بیرونی و توزیع نامناسب امکانات خدمات، توزیع نامتوازن جمعیت، عدم وجود نظام سلسله مراتبی خدمات رسانی مطلوب، توزیع نامناسب راه های روستایی، فاصله و زمان دسترسی به مراکز خدمات رسانی (مرکز شهرستان) نیز به عنوان عوامل درونی موثر در نابرابری های موجود در شهرستان سقز، شناسایی شدند.