مولفه های کیفیت مکان در شهر ایرانی اسلامی

حضور انسان در مکان های شهری به معنای اتصال به وجودی جمعی و فضای ادراک شده توسط او، حاصل گفتمانی بین ذهن واجتماع است، فلذا استنباط و القای معنای مکان بدون پیوند مفاهیم وجودی اجتماع و ذهن با مکان، منجر به رویکردهایی سطحینسبت به واقعیت مکان های شهری م یشود. ازاین رو کیفیت تعاملات حاصل از کیفیات مکان مطرح شده در غرب، با کیفیات ذهنی دررویکرد اسامی، در بیان واقعیات تعاملات انسان با مکان، کارایی لازم را نخواهد داشت. بنابراین پژوهش حاضر با هدف دستیابی بهمدل کیفیت مکان در شهر ایرانی اسلامی و منطبق بر مکتب و اندیشه اسلامی به دنبال پاسخگویی به این سوالات است که مولفه هایموثر بر معنای مکان از دیدگاه شهر ایرانی اسامی چه می باشد؟ کیفیت های لازم برای ایجاد یک مکان شهری ایرانی اسلامیچیست؟ مدل کیفیت مکان در شهر ایرانی اسلامی چگونه است؟ برای پاسخگویی به پرسش های مذکور، از روش شناسی کیفی وراهبرد تحلیل محتوا، طی یک فرایند توصیفی تحلیلی برای تحلیل محتوای منابع مربوطه در زمینه شهر ایرانی اسلامی استفاده شدهاست. مدل کیفیت مکان در پژوهش حاضر مبتنی بر نظریه اصالت پدیداری معنا بر این تفکر بنا است که صورت مکان ابتدایی ترینسطح تعامل انسان با محیط پیرامون است و ماهیتی کاملا ملموس و کالبدی دارد و می توان آن را عینیتی مستقل از حضور و شناختانسان در نظر داشت؛ اما شناخت انسان از محیط و به ظهور آوردن مفاهیمی جدید در پی حضور انسان در محیط، زمینه ظهور محتوایمکان را فراهم خواهد آورد. به همین دلیل مکان و معنای مکان دارای دو «کلان مولفه ذهنی » و « کلان مولفه عینی » می باشد کهاین دو در محتوای مکان غیرقابل انفکاک هستند. بنابر نتایج پژوهش، کلان مولفه ذهنی شامل سه مولفه «ادراکی»، «اجتماعی» و«مدیریتی » و کلان مولفه عینی دارای سه مولفه «کارکرد»، «ریخت» و «طبیعت » است. این مولفه ها ۵۲ کیفیت مکان را شامل می شوندکه مدل کیفیت مکان شهر ایرانی اسلامی را ساخته و می تواند در برنامه ریزی، طراحی، مدیریت و تصمیم گیری و ارزیابی کیفیتمکان های شهری ایرانی اسلامی موردتوجه قرار گیرد.