بررسی فقهی حقوقی انشائی یا اخباری بودن قذف و توهین

هدف از تحقیق حاضر بررسی انشائی یا اخباری بودن قذف و توهین در فقه و حقوق کیفری ایران می باشد. قذف و توهین به عنوان دو جرم علیه شخصیت معنوی افراد، دارای شباهت ها و تفاوت هایی اندکه تشخیص آن در اعمال مجازات مناسب توسط قاضی پرونده بسیار ضروری می باشد. چراکه؛ قذف، جرم حدی است و اصول خاصی بر حدود حکمفرماست: مانند قاعده درء حدود با شبهات، قتل در مرحله چهارم، عدم جواز تاخیر در حدود و...در بسیاری از موارد رفتاری ظاهرا قذف به نظر می رسد ولیکن در واقع توهین است. یکی از وجوه ممیزه ی جرم قذف و توهین این است که قذف ماهیت اخباری دارد برخلاف توهین که ماهیت آن انشاء است. به این معنا که در جرم قذف، قاذف قصد اخبار زنا یا لواط توسط مقذوف را دارد و ممکن است اصلا قصد آزار مقذوف را نداشته باشد بلکه کاملا برعکس، نیت خیرخواهانه داشته و این را وظیفه شرعی خود بداند؛ اما در انشاء شخص قصد تحقیر شخصیت معنوی طرف را دارد و قصد انتساب رفتاری را به وی ندارد، بلکه صفتی را برای وی ایجاد می کند. با بررسی در مورد ماهیت جملات اخباری و انشایی و اوصاف و ویژگی هایی که فقها برای حد قذف و جرم توهین ضروری دانسته اند این نتیجه حاصل می گردد که که جرم توهین، انشاء یک حالت یا وضعیت است و صدق پذیر نیست؛ بنابراین امکان اثبات آن وجود ندارد. برخلاف حد قذف که اخبار از یک عمل مجرمانه خاص است و ممکن است صدق یا کذب باشد. از این رو قابلیت اثبات دارد؛ بنابراین قضات می بایست در هر مورد به قصد انتساب و اخباری یا انشائی بودن رفتار بزهکار توجه لازم داشته باشند.