بررسی قاعده عدالت و انصاف در دعاوی مالکیت و ارتباط آن با نهاد سازش در آیین دادرسی مدنی

بحث برانگیزترین موضوع در محاکم و دعاوی، عدالت و اجرای آن است و در استنباط احکام شرعی قاعده فقهی عدالت و انصاف نقش موثری دارد. قرآن و سنت به امر سازش سفارش می‎کند و انسان‎های حکیم آن را اولین راه حل می‎دانند. از نکات قابل تاملی که از روایات برمی‎آید این است که در نبود دلیل بر مالکیت یکی از طرفین، حکم به تنصیف شود. مقاله حاضر ابتدا به مفهوم شناسی مالکیت می‎پردازد، سپس به جایگاه قاعده و امر سازش و همچنین تعارض‎ و تفاوت‎های آن ها می‎پردازد. در این پژوهش تلاش شده است با تدبر و تعمق در آیات قرآن و روایات اهل بیت (ع) و با تکیه بر روش کتابخانه‎ای و رویکردی توصیفی تحلیلی، ارتباط این دو مقوله بررسی گردد. لذا حکم بر اساس ادله و قراین، در بسیاری از موارد، عدالت حقیقی را محقق نمی‎سازد هرچند به دعوا خاتمه خواهد داد، اما در دنیایی که انسان‎ها محدودیت زمانی و مکانی دارند، چاره‎ای جز این نیست.