تحلیل اقتصادی ایران با استفاده از شاخص فلاکت

Misery Index در ادبیات اقتصادی و دانشگاهی ایران به شاخص فلاکت تعبیر گشته و با این عبارت شناخته می شود. این نشانگر یک نشانگر اقتصادی است که توسط اقتصاددان آرتور اکان تبیین شده است و از افزودن نرخ بیکاری به نرخ تورم بدست می آید. باور بر این است که تورم فزاینده در کنار بیکاری رو به افزایش برای یک کشور، هزینه های اقتصادی و اجتماعی در برخواهد داشت. این شاخص با شاخص مشابه دیگری که توسط روبرتو بارو ابداع شده تفاوت دارد چرا که شامل تولید ناخالص داخلی و نرخ بانکی نیست.جیمی کارتر کاندیدای ریاست جمهوری سال ۱۹۷۶ ایالات متحده در رقابتها، به این شاخص اشارات فراوانی داشت که در آن زمان در حدود ۱۴ درصد بود و گفت کسی که موجب چنین رقم بالائی از فلاکت است حتی حق خواستن رای و رئیس جمهور شدن را هم ندارد. البته در زمان خود کارتر این شاخص به بالای بیست درصد رسید و وی در برابر رونالد ریگان شکست خورد. محسن رضائی کاندیدای ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸ شمسی نیز در مناظره تلویزیونی با محمود احمدی نژاد، به افزایش این شاخص به نزدیکی ۴۰ درصد در طول دوره ریاست احمدی نژاد اشاره کرد و گفته های احمدی نژاد دال بر بهبود وضعیت کشور را رد کرد (Dadgar and Rahmani ۲۰۱۱). برخی اقتصاد دانان عقیده دارند شاخص فلاکت دارای رابطه مستقیمی با جرم و جنایت در جامعه است (Yang and Lester ۱۹۹۲) و روند تغییر این شاخص با فاصله حدود یک سال در شاخص جرم و جنایت تاثیر می گذارد، برعکس شاخص فلاکت، شاخص ناامیدی که به اثر شاخص سهام بر نرخ خودکشی دلالت دارد وقفه زمانی کوتاهتری میان دو نرخ را در نظر می گیرد.یکی از معیارهای اصلی برای سنجش کارایی دولتهای مختلف قطعا عملکرد اقتصادی است. این موضوع که وضعیت متغیرهای کلان اقتصادی در دولتهای مختلف چه تغییراتی داشته اند و اینکه آیا دولت توانستته با استفاده از سیاستهای پولی و مالی متغیرهای مهم کلان اقتصادی نظیر نرخ بیکاری، تورم و رشد اقتصادی را در سطح مطلوب حفظ کند سوالی است که بسیاری از سیاستمداران و اقتصاددانان به دنبال یافتن پاسخ برای آن هستند. در همین راستا و برای سنجش عملکرد اقتصادی کشورها و دولت های مختلف از نشانگرهای اقتصادی متفاوتی استفاده می کنند. در میان این نشانگرهای اقتصادی، شاخص فلاکت اقتصادی با توجه به تعریف ساده آن از یک طرف و اهمیت مولفه های آن از طرف دیگر یکی از پرکاربردترین نشانگرها در این زمینه است (Dadgar and Rahmani ۲۰۱۱).در این تحقیق ابتدا به معرفی و شناخت انواع تعریف شده از شاخص فلاکت می پردازیم . پس از آن به تعریف و آشنایی با چهار جزئی که در اکثر تعاریف شاخص های فلاکت مشترک است می پردازیم . با توجه به آنکه در تمامی تعاریف شاخص فلاکت دو جز و المان اصلی مشترک وجود دارد به بررسی وضعیت ایران، جهان و شش کشور آلمان، برزیل، ترکیه، مالزی، کره جنوبی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی در طی سالهای گذشته می پردازیم. پس از آن با استفاده از تعریف شاخص فلاکت اوکان ابتدا وضعیت شاخص فلاکت اقتصاد ایران در بین کشورهای منطقه و جهان مورد ارزیابی قرار گرفته و در قدم بعدی به منظور رسیدن به تصویری روشنتر عملکرد دولتهای مختلف در این شاخص بررسی شده است. بر اساس نتایج به دست آمده نرخ فلا کت اوکان کشور در سال ۲۰۱۶ با طی یک روند نزولی قابل توجه به ۲۱ درصد رسیده است. همچنین مقایسه عملکرد دولت های هاشمی رفسنجانی، خاتمی، احمدی نژاد و روحانی نشان میدهد بیشترین نوسان در شاخص فلاکت مربوط به دولت های هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد بوده است. همچنین با توجه به خروج آمریکا از توافق هسته ای در دولت دوم روحانی به منظور حفظ روند کنونی به نظر میرسد دولت بایستی در کوتاه مدت با استفاده از ظرفیت مالی کشورهایی نظیر چین و روسیه اثرگذاری تحریمها را کم کرده و در بلندمدت با ایجاد پیمانهای دوجانبه پولی وابستگی خود به دلار را کاهش دهد.