بررسی و آسیب شناسی عملکرد و نقش مالیات بر ارزش افزوده در پایدارسازی درآمد شهرداری ها و محاسبه شکاف مالیاتی: مطالعه موردی شهرداری تهران

شهرداری ها به عنوان رکن اصلی مدیریت شهری در راستای ارائه مدیریتی پایدار و ساماندهی شهر، نیازمند درآمدهای پایدار هستند. مالیات بر ارزش افزوده یکی از مهم ترین درآمدهای پایدار شهرداری ها است و سهم آن در منابع درآمدی شهرداری تهران حدود ۲۰ درصد بوده است. مساله اصلی این پژوهش محاسبه مقدار درآمد مالیات بر ارزش افزوده از دست رفته شهرداری تهران به دلیل شکاف سیاستی (تعقیب اهداف خاص سیاستی دولت از طریق معافیت های مالیاتی، تعیین حد آستانه و اعتبار مالیاتی) و شکاف تمکین (اجتناب، فرار و تقلب مالیاتی) طی سال های اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده است. در این راستا، با استفاده از روش مکنزی (۱۹۹۱) و جدول داده- ستانده و بکارگیری داده های فعالیت های اقتصادی شهر تهران در نظام طبقه بندی بین المللی (ISIC)، ظرفیت بالقوه، قانونی و شکاف مالیات بر ارزش افزوده محاسبه می شود. نتایج حاصل شده بیانگر این است که نسبت شکاف سیاستی به پایه بالقوه مالیات بر ارزش افزوده در شهر تهران ۵۳ درصد و نسبت شکاف تمکین ۲۷ درصد بوده است. به عبارت دیگر، حدود ۸۰ درصد از ظرفیت بالقوه مالیاتی در نتیجه شکاف سیاستی و تمکین وصول نشده است. بنابراین، رفع ابهامات و چالش های اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و تکمیل احکام آن در زمینه ضمانت اجرا و روزآمدسازی مشمولین، فرآیندها، نرخ ها، معافیت ها، دامنه شمول و آستانه معافیت نقش مهمی در کاهش شکاف سیاستی و تمکین مالیات بر ارزش افزوده و افزایش درآمد پایدار دولت و شهرداری ها دارد.