بررسی نقوش حیوانی قالیچه های خواف

قالی بافی در شهرستان خواف قدمت دیرینه ای داشته و در هنرهای دستی شهرستان خواف از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ابعاد قالیچه های خواف در گذشته ۲ تا ۲۵ متری و پشتی بوده است و امروزه تابلو فرش و قالی های بزرگ پارچه نیز به این روند تولید اضافه شدهاند. مهم ترین قالیچه های خواف در بخش سنگان، قاسم آباد، زوزن، اسد آباد باغ بخشی، کلاتهها و قلعه نو بافته می شوند که با نقشه هایی چون: گل کشمیری، نقشه مرغی، سنگان بلوچی (گل بلوچی) گل سفید، گل سوزنی، سنگاتی، سماوری، گل طاووسی برروی فرش های تخت بافت یک پود (تمام پشمی بافته می شوند. قالی های خواف، بیشتر، متاثر از سنت قالی بافی و نقش اندازی اقوام بلوچ و ساکتین عرب جنوب خراسان و ترکمن است. نقوش قالیچه های خواف از تنوع خوبی برخوردار است و بافت نقوش حیوانی در قالیچه های این منطقه از گذشته تا به امروز مرسوم بوده است. از جمله نقوش حیوانی این قالیچه ها آهو، خروس، قوچ، گوزن، نقوش مرغی، سگ و طاووس است. بر این اساس سوال تحقیق حاضر اینگونه تبیین می شود؛ چه نقوش حیوانی و با چه پیشینه تاریخی در قالیچه های خواف بافته می شود نتایج مشخص می کند، در قالی های خواف بویژه سنگان، عباس آباد و قاسم آباد، بافت نقوش حیوانی در قالی کاربرد فراوانی دارد به ویژه نقش آهویی که به صورت تکرار شونده و دورانی دور تا دور ترنج و گاه در دو طرف نقش درختی بافته می شود. شیر و اسب نیز از نقوش حیوانی هستند که در سابقه تاریخی فرشبافی ایران در صحنه های شکارگاه حائز اهمیت بودند. نقوش دیگری چون خروس و کپک و سگ و نقوش مرغی مربوط به آگاهای های زیبایی شناسانه زن بافنده خواف است و بخشی از محیط زندگی و طبیعت پیرامون بافنده هستند و طاووس نیز نماد زیبایی است. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای است و تصاویر توسط نگارنده دوم از قالیچه های خواف و منابع کتابخانه ای عکسبرداری شده است.