تحلیلمحتوای کتاب هدیه های آسمان پایه دوم ابتدایی بر اساس اهداف و اصول تربیت معنوی

کتاب درسی مهم ترین و پرکاربردترین رسانه آموزشی در کشور ایران است. این رسانه بااهمیت، دربردارنده بخش های مختلف از جمله متون نوشتاری، تصویرها و تمرین هایی است که در راستای تحقق هدفهای کتاب انتخاب و سازماندهی می شوند. بر این اساس در این پژوهش کتاب هدیه های آسمان پایه دوم ابتدایی مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش ها شامل متن درس، تصاویر و فعالیت ها می باشد که اهداف و اصول آن براساس آموزه های امام علی (ع) در نهج البلاغه مشخص شده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کتابهای هدیه های آسمان دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ است. نمونه پژوهش، کتاب هدیه های آسمان پایه دوم دوره ابتدایی می باشد که به این علت این پایه انتخاب شد که دانش آموزان برای اولین بار قرار است این کتاب را بخوانند و ضرورت دارد در کتاب به اهداف و اصول تربیت معنوی، توجه فراوانی شده باشد. هدف از این پژوهش، تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمان پایه دوم ابتدایی براساس اهداف و اصول تربیت معنوی و تشریح و تبیین آن با استناد به نهج البلاغه بوده است. روش جمع آوری اطلاعات، به روش تحلیل محتوا بوده است که از طریق جدول بندی به دست آمده است. یافته های پژوهش در سه بخش متن درس، فعالیت ها، تصاویر براساس اهداف ایمان، تقوا، حکمت، عدالت و برادری و اصول تعقل، فروتنی، کرامت و محبت تربیت معنوی جمع آوری شده اند که به صورت کامل در جدول آمده است. نتایج نشان داد در متن کتاب به مولفههای ایمان و حکمت در دسته اهداف و محبت در دسته اصول تربیت معنوی، در فعالیت های کتاب به مولفه های ایمان و حکمت در دسته اهداف و محبت در دسته اصول تربیت معنوی و در تصاویر کتاب به مولفه برادری در دسته اهداف و محبت در دسته اصول تربیت معنوی نسبت به دیگر مولفه ها در این کتاب توجه بیشتری شده است اما به بعضی مولفه ها در حد مطلوب توجه نشده است. به این صورت که در متن کتاب به مولفه عدالت در دسته اهداف و محبت در دسته اصول تربیت معنوی، در فعالیت های کتاب به مولفه عدالت در دسته اهداف و خردورزی در دسته اصول تربیت معنوی و در تصاویر کتاب به مولفه عدالت در دسته اهداف و تعقل در دسته اصول تربیت معنوی نسبت به دیگر مولفه ها توجه کمتری شده است. در مجموع سه بخش نیز به مولفه ایمان در دسته اهداف و محبت در دسته اصول تربیت معنوی بیشترین میزان توجه و مولفه عدالت در دسته اهداف و تعقل در دسته اصول تربیت معنوی کمترین میزان توجه شده است. پیشنهاد می شود که به مفاهیم و مولفه های اساسی مانند ارتباط با خداوند، شکرگزاری از نعمت ها و مسئولیت پذیری در متن، تصویر و فعالیت توجه بیشتری شود. براساس این که تربیت معنوی در سیاق مفاهیم نهج البلاغه، تربیت الهی است که اصول ایمان، تقوا، حکمت، عدالت و برادری از جمله مهمترین اهداف تربیت معنوی و اصول تعقل، فروتنی، کرامت و محبت از جمله مهم ترین اصول تربیت معنوی است، لذا باید در برنامه درسی مدارس مورد توجه جدی قرار بگیرد.