تبیین ابعاد و علایق ژئوپلیتیکی حضور ایران در شاخ آفریقا

شاخ آفریقا عنوان منطقه ای در شرق قاره آفریقا است که در مجاورت فضاهای دریایی خلیج عدن، تنگه باب المندب و دریای سرخ قرار دارد و به صورت زبانه ای به داخل خلیج عدن پیش آمده است. این منطقه از دیرباز ارزش و اهمیت ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک داشته است و به دلیل داشتن این ارزش ها، بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای همواره در تلاش برای حضور و فعالیت در آن بوده اند. در چند سال گذشته، ایران با وجود کاهش یا قطع روابط با کشورهای شاخ آفریقا و به تبع کاهش فعالیت ها، همواره یکی از کشورهای حاضر در این منطقه به ویژه در فضاهای دریایی آن بوده است. از این رو ضرورت دارد دلایل مسئله از منظر ژئوپلیتیک بررسی و تحلیل شود. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد استنباطی و تحلیل محتوا و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای به تبیین ژئوپلیتیکی دلایل حضور ایران در شاخ آفریقا و فضاهای آبی و ساحلی این منطقه می پردازیم. این پرسش مطرح است که در چارچوب مفاهیم ژئوپلیتیک، مهم ترین ضرورت ها برای حضور و فعالیت ایران در شاخ آفریقا کدامند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین دلایل ژئوپلیتیکی برای حضور و فعالیت ایران را می توان تامین امنیت تردد دریایی، حضور بازیگران رقیب و خنثی سازی برخی اقدامات خصمانه، ظرفیت های ژئواکونومیک شاخ آفریقا، و موضوع حوزه نفوذ و قلمروسازی دانست.