تحلیل مضمون جهاد در اندیشه آیت الله خامنه ای

بسیاری جهاد را جنگ در راه خدا برای دفاع از دین و مبارزه با ظلم و بی عدالتی می دانند، اما با بررسی دقیق تر می توان به طیفی از معانی و برداشت های گوناگون از این آموزه مهم دینی دست یافت که دارای ابعاد فردی و اجتماعی است؛ ظرفیت های اجتماعی و غیرنظامی فریضه جهاد جدی تر به نظر می رسد. هدف پژوهش حاضر تبیین مفهوم جهاد در اندیشه آیت الله خامنه ای است. داده های پژوهشی از بیانات ایشان طی سال های ۱۳۶۸ تا ۱۴۰۰ انتخاب و با رویکرد کیفی و با استفاده از روش شبکه مضامین تحلیل شده است. تحلیل مضمون شبکه ای در سه گام استخراج مضامین پایه ای، سازمان دهنده و فراگیر و درنهایت مضامین فراگیر را به عنوان یافته های نهایی مورد تحلیل قرار می دهد. پنج مضمون فراگیر شناسایی شده جهاد در اندیشه آیت الله خامنه ای نشان می دهد جهاد آموزه ای بنیادی و فریضه ای الهی است که در همه ابعاد زندگی انسان نقش کلیدی ایفا می کند. جهاد با مفاهیمی هم چون خودسازی و دگرسازی، مسئولیت اجتماعی و امربه معروف و نهی ازمنکر، مبارزه با هرگونه مانع و دشمن و نیز تلاش برای دست یابی به جامعه ای آباد و عدالت محور پیوندی عمیق و محکم دارد. در اندیشه آیت الله خامنه ای جامعه ای که در آن جهاد نباشد، جامعه ای تنبل و بی تفاوت است که همواره عقب مانده و شکست خورده باقی می ماند. از نظر ایشان رمز پیروزی و نجات در مقابل ظالمان و استکبار، توجه به جهاد در همه ابعاد زندگی است.