سیر تحولات آموزشی زنان گیلان در دوره رضاشاه پهلوی با تکیه بر اسناد اداره معارف و اوقاف گیلان

سیر تحولات آموزشی زنان گیلان در دوره رضاشاه پهلوی با تکیه بر اسناد اداره معارف­واوقاف گیلان معصومه حنیفه[۱] محمدامیر شیخ­ نوری[۲] چکیده سرزمین گیلان در عصر قاجار، به علت واقع شدن در مسیر تجاری و فرهنگی ایران و اروپا تحت­تاثیر مدرنیته قرار گرفت. در نتیجه، در دوره پهلوی با توجه به بسترهای ایجاد شده، علاوه بر رشد آموزشی مردان، زنان نیز در گرایش به آموزش نوین پیشتاز شدند. در منطقه گیلان اصلاحات آموزشی بسیاری انجام شد که عمده­ آن در امور زنان بود. این اصلاحات سبب ایجاد و گسترش طبقه زنان کارمند و دانش­آموز و نیز زنان فعال اجتماعی شد و از این رو، اهمیت بسیار دارد. این پژوهش با تکیه بر اسناد اداره­ معارف­واوقاف گیلان، در پی بررسی سازوکار مدارس دخترانه، آموزش زنان، جایگاه زنان گیلانی در نظام آموزشی و نیز مشخص کردن سیر تحولات آموزشی طبقه زنان در دوره رضاشاه است و با جامعه آماری ۶۰۰ برگ سند آرشیوی و استفاده از منابع کتابخانه­­ای و روش تحلیل محتوا، درصدد پاسخ­گویی به این پرسش است که آموزش زنان در عصر رضاشاه نسبت به دوره قاجار چه تحولاتی به خود دیده و کیفیت آن چگونه بوده است؟ یافته­های پژوهش حاضر نشان می­دهد که با وجود پیشتازی زنان در امور فرهنگی و آموزشی گیلان، حوزه آموزشی زنان در منطقه، از سال ۱۲۹۸ تا حدود ۱۳۰۳ از نظر علمی و بهداشتی و تعداد مدارس، کیفیت مطلوبی نداشته و امکان تحصیل برای بسیاری از دختران شهرهای کوچک و روستاها فراهم نبوده است. با این حال در سال­های ۱۳۱۵۱۳۰۵ وضعیت فرهنگی و آموزشی زنان پیشرفت چشمگیری کرد و گیلان به یکی از سه استان پیشرو کشور در حوزه آموزش زنان تبدیل شد. واژه­های کلیدی: آموزش، زنان، گیلان، اداره معارف­واوقاف، پهلوی، مدرسه.   [۱] . دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران m.hanife۹۵۴@gmail.com [۲]. استاد گروه تاریخ، دانشگاه الزهرا (س)، تهران ma.sheikhnoori@alzahra.ac.ir