صلاحیت کیفری در فضای سایبری

یکی از مسائل جدید که به موازات تحول فناوری در زمینه اطلاعات و رایانه به وجود آمده است، دنیای مجازی جدید به نام فضای سایبر است. از مهم ترین مسائلی که باید در این حوزه مورد توجه قرارداد، تعیین تکلیف راجع به چگونگی تعیین مرجع قضایی صالح جهت رسیدگی به جرائم ارتکابی در فضای مذکور یعنی صلاحیت کیفری مراجع قضایی است. علی رغم وجود اختلافات در خصوص محل وقوع جرم و ضابطه تشخیص آن جهت تعیین دادگاه یا دادسرای صالح مسئله مهمی که در این زمینه به ویژه در دهه های اخیر به وجود آمده است، تشخیص محل وقوع جرم در فضای سایبر است. چون فضای الکترونیکی و اینترنت با فضای فیزیکی و جغرافیایی ملموس که حقوق سنتی ناظر به آن است متفاوت است به طوری که این فضا کاملا غیر ملموس و مجازی است و مرز جغرافیایی نمی شناسد. این تفاوت صلاحیت مراجع قضایی مختلف در رابطه با آن جرائم در حقوق کیفری را برانگیخته است.این پژوهش با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به انجام می رسد، ابتدا عناصر متشکله جرم سایبری مورد بررسی قرار می گیرد، آنگاه با توجه به ماهیت جرم مذکور و شرایط ارتکاب جرم (بالاخص مکان ارتکاب جرم) به تحلیل صلاحیت در خصوص رسیدگی به جرائم ارتکاب یافته می شود.در این تحقیق، روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. بدین نحو که اسناد شامل قوانین موضوعه، مقررات جزایی و رویه های موجود جمع آوری گردیده و مورد بررسی قرار می گیرد. آثار صاحب نظران شامل کتب و مقالات علمی در تحلیل قوانین مذکور، مورد توجه نگارنده است. یافته های پژوهش نشان می دهد. که در حقوق ایران به جز موارد مصرح در قانون جرائم رایانه ای که به ترسیم قلمرو حاکمیتی ایران در جرائم سایبر پرداخته به نظر می رسد در سایر موارد بتوان از عمومات قانون آیین دادرسی کیفری مانند صلاحیت ذاتی، محلی، شخصی و احاله در مورد جرائم سایبر و نیز در تعارض صلاحیت ها اعم از مثبت و منفی در حوزه داخلی بهره برد.