معرفی شمس رضی و اسودی، شخصیت هایی ناشناس در کتاب دقایق الشعر

در کتاب دقایق الشعر از دو شخصیت ذکری به میان آمده و از هریک از آنان یک رباعی نقل شده است. تقریبا نام و نشانی از این دو تن در آثار دیگر وجود ندارد. این پژوهش با هدف یافتن اطلاعاتی درباره این دو، سامان یافت. برای این منظور افزون بر تامل بر دو رباعی باقی مانده، تذکره ها و جنگ ها و منابع دیگر کاویده شد و حسب ضرورت متن های معتبر تاریخی مربوط به دوره سلجوقیان بررسی شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که شمس رضی در میانه سال های ۵۸۸ تا ۶۰۷ ه.ق، در نواحی بخارا، دهلی، مکران، سیستان و اسفزار رفت و آمد داشته و مدتی را در دربار وزیر ممالک غور و فیروزکوه و امیر اسفزا سپری کرده است. شمس رضی فرزند سعید رضی الدین ابوسعید، مستوفی نیک نام دوره سلجوقیان و برادر عزیزالدین، مستوفی و وزیر آن دوران بوده است. آنچه از شعر شمس به جا مانده، دو بیت در قالب یک رباعی در هجو «اسودی» و مطلع قصیده ای است که در ستایش ابوبکر جامجی سروده است. اسودی شخصیت دیگری است که در سده های ششم و هفتم هجری می زیسته و از تنها رباعی باقی مانده از وی، برمی آید که احتمالا هجوسرایی بوده که مهاجاتی میان او و شمس رضی وجود داشته است و یک رباعی از او در هجو همین شمس رضی از راه کتاب دقایق الشعر به دست ما رسیده و از همین راه، رباعی هجوآمیزی که شمس رضی علیه او سروده نیز محفوظ مانده است.