اثر سالیسلیک اسید و ملاتونین بر کلروفیل فلورسانس و رشد اولیه گوجه فرنگی گلخانه ای در تنش شوری

سابقه و هدف: امروزه صنعت کشت و کار گیاهان گلخانه ای در ایران بسیار مورد توجه قرار گرفته است و کشت وسیع گوجه فرنگی گلخانه ای برای تامین نیاز بازار داخلی و صادراتی انجام می گیرد. میزان شوری آب آبیاری، یکی از عوامل محدود کننده کشت و کار محصولات گلخانه ای در مناطق خشک و نیمه خشک است. در این پژوهش اثر ملاتونین و سالیسلیک اسید در کاهش اثرات مخرب تنش شوری ناشی از آب آبیاری در مراحل اولیه رشد گوجه فرنگی گلخانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش ها: در یک آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل بوته های گوجه فرنگی رقم گلدی در محیط کشت هیدروپونیک تحت شوری ناشی از کلرید سدیم در غلظت های صفر، ۵۰، ۱۰۰ میلی مولار به عنوان فاکتور اصلی قرار گرفتند و محلول پاشی برگساره ای با تنظیم کننده های رشد ملاتونین (۰ و ۱۰ میکرو مولار) و سالیسلیک اسید (۰، ۵/۱ و ۵/۲ میلی مولار) به صورت دو فاکتور فرعی و سه تکرار انجام گردید. در مراحل قبل از گلدهی (یک ماه بعد از انتقال به گلدان) ارتفاع اندام هوایی، قطر ساقه بوته ها و طول و تعداد برگ ها اندازه گیری شد. دو ماه بعد از کشت، میانگین وزن میوه، تعداد گل در گل آذین و تعداد میوه در بوته مورد ارزیابی قرار گرفت. هم چنین پارامترهای فلورسانس شامل فلورسانس کمینه (Fo)، فلورسانس بیشینه (Fm)، فلورسانس متتغییر (Fv) و عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی(YII) اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش معنی دار رشد رویشی و زایشی گوجه فرنگی در شرایط گلخانه ای گردید ولی سالیسلیک اسید اثر معنی داری روی ویژگی های رویشی و زایشی در مراحل اولیه رشد نشان نداد. ملاتونین به طور معنی داری ویژگی های رشد بوته های گوجه فرنگی از قبیل طول و تعداد برگ، ارتفاع گیاه و قطر ساقه را در یک ماه اولیه رشدی افزایش داد (P<۰.۰۱). نتایج همچنین نشان داد که ملاتونین تاثیر معنی داری بر افزایش تعداد گل در گل آذین و تعداد میوه در بوته در دو ماه بعد کشت داشت. همچنین پارامترهای فلورسانس شامل فلورسانس کمینه، فلورسانس بیشینه، فلورسانس متتغییر و عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی در تیمار شوری ناشی از کلرید سدیم کاهش معنی داری را نشان دادند (P<۰.۰۱). میانگین کارایی کوانتومی فتوشیمیایی موثر فتوسیستم II از ۸۴/۰ در شرایط بدون تنش به حدود ۷۶/۰ در شرایط تنش کاهش یافت. ملاتونین باعث افزایش معنی دار(P<۰.۰۱) در کارایی کوانتومی فتوشیمیایی موثر فتوسیستم II و فلورسانس بیشینه و کمینه گیاه گوجه فرنگی شد ولی کاربرد سالیسلیک اسید تاثیری روی دو پارامتر نداشت. بیشترین کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II به میزان ۸۴/۰ در شرایط بدون تنش و کاربرد ۱۰ میکرمولار ملاتونین مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که شوری سبب کاهش در رشد اولیه گیاه گوجه فرنگی تحت شرایط گلخانه ای می شود سالیسلیک اسید اثر معنی داری روی ویژگی های رویشی و زایشی در مراحل اولیه رشد بوته های گوجه فرنگی نشان نداد ولی کاربرد ملاتونین می تواند اثرات مخرب شوری را کاهش دهد و سبب افزایش تحمل گیاه به شوری در مراحل اولیه رشدی گردید.