طراحی و تدوین برنامه آموزش خلاقیت برای کودکان پیش دبستانی

آموزش خلاقیت، یکی از مفاهیم اساسی زندگی هر فرد به ویژه کودکان است. پژوهش ها نشان داده اند کهخلاقیت قابل آموزش است و مدارس نقشی مهم در رشد خلاقیت دارند. پژوهش حاضر با هدف طراحی وتدوین یک برنامه آموزش خلاقیت به عنوان آموزش مداخله ای برای کودکان پیش دبستانی است. نوع اینپژوهش کیفی و با روش تحلیل محتوا و از جنبه هدف در زمره مطالعات کاربردی قرار دارد. جامعه پژوهششامل متون تخصصی در حوزه آموزش خلاقیت به زبان فارسی و انگلیسی در بازه زمانی ۱۰ سال اخیر (۱۳۹۰ -۱۴۰۰ و ۲۰۱۱ - ۲۰۲۱) و نیز نظر صاحب نظران و خبرگان دانشگاهی و متخصصان روان شناسی که در زمینهخلاقیت از مهارت های لازم برخوردارند و دارای حداقل ۱۰ سال سابقه کار و انجام مطالعات تخصصی وپژوهشی در این حوزه هستند. مجموعه مقالات بررسی شده شامل ۱۰۰ مقاله بود که تحقیقات کیفی و کمیمربوط به ۱۰ سال اخیر را به زبان های فارسی و انگلیسی دربرداشت. از بین مقاله های مزبور، ۵۰ مقاله براساس طرح مطالعه، اهداف و بررسی متغیرها و محتوا انتخاب شدند و با ۱۲ نفر از متخصصین مصاحبه نیمهساختار یافته انجام گرفت. بعد از انجام ۷ مصاحبه، عوامل اصلی و فرعی در مصاحبه های بعدی تکرار شدندوپژوهشگران به اشباع رسیدند. برای اعتبارسنجی برنامه آموزشی پیشنهادی از روش نسبت روایی محتوا(CVR) و شاخص روایی محتوا (CVI) استفاده شد. برای تحلیل محتوای داده های گردآوری شده پژوهشیه شیوه کدگذاری باز و کدگذاری محوری انجام شد. داده های به دست آمده از فرآیند کدگذاری شامل ۲۵۰کد اصلی از مقاله ها بود که با استخراج کدهای مفهومی مشترک و با پالایش و حذف موارد تکراری، با بهرهگیری از مبانی نظری و تطبیق آنها با موارد مطرح شده در مصاحبه ها، شاخص های تشکیل دهنده خلاقیتو برخی از کدهای مفهومی، شناسایی و مشخص گردیدند. با انجام پالایش و عمل کاهش این مفاهیم در قالبمقوله های فرعی )مولفه ها( سازماندهی شدند و برنامه آموزش خلاقیت برای کودکان پیش دبستانی در قالب۱۵ هدف کلی برای ۱۵ جلسه طراحی و تدوین گردید. این اهداف شامل مشارکت کودکان در طراحی و تغییردر فضا و چیدمان کلاس و استفاده از ابزار متنوع، خود ابزاری از طریق هنر تجسمی، آموزش مهارت هایزندگی، به کارگیری هوش هیجانی)، برون ریزی هیجانی، ابزار کلامی مناسب، تعامل با دیگر کودکان با طرزفکر و خلق خوهای گوناگون، استقبال از ایده های کودک با هدف برقراری ارتباط و تعامل موثر، ارائه مهارتهای کودک به صورت مناس و اثرگذار با کمک فن بیان، هنر نمایشی، مهارت آموزی بر پایه موسیقی، نمایشخلاق، عکاسی، شعرخوانی، مهارت های جسمانی- حرکتی، نقش همسالان در تبادل اطلاعات و دستاوردهادر جهت حل مسئله و دیگر موارد که در متن مقاله آورده شده است.