تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی به منظور بررسی نحوه نمایش ویژگی های جنسیتی

هدف این تحقیق شناخت محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی، ازنظر نحوه نمایش تفاوت هایجنسیتی است. در این تحقیق از روش تحلیل محتوای کمی استفاده شده است. در این پژوهشکتابهای فارسی، مطالعات اجتماعی و هدیه های آسمانی مقاطع اول تا ششم ابتدایی که در سال۱۳۹۸ چاپ و توزیع شده اند، بررسی شدند. در این پژوهش متن هر کتاب، مورد مطالعه و بررسیقرار گرفت، سپس با استفاده از سیستم مقوله بندی، هر یک از عناصر کدگذاری شده و به عنوان واحدثبت در جدول مربوط به آن مقوله ثبت گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (محاسبهفراوانی مطلق) استفاده شده است. یافته ها نشان میدهد که در کتابهای مورد مطالعه، سهم زناناز فعالیت های اقتصادی ۳۱ % است، درحالیکه ۶۹ % باقی شغل ها مختص مردان می باشد. بیشترینشغل نسبت داده شده به زنان مربوط به معلمی و کشاورزی و بیشترین شغل نسبت داده شده بهمردان از شاخه ی خدمات هستند. نیز رشته های فنی و مهندسی، فنآوری داده ها و رشته های اداریو مالی، فقط به مردان اختصاص داده شده است. بر طبق نتایج، زنان نقش بیشتر و مردان نقشکمتری در انجام کارهای منزل و مراقبت از فرزندان دارند. هیچ شخصیت علمی و ورزشی از میانزنان معرفی نشده و نیز بیشتر شخصیت های علمی، سیاسی و اجتماعی، ادبی، مذهبی، و دینی وورزشی از میان مردان انتخاب شده اند؛ بنابراین بر اساس داده های گردآوری شده شاهد تشدیدکلیشه های جنسیتی در کتاب درسی ابتدایی هستیم. کتب درسی سهم زنان از فعالیت های اقتصادیرا کاهش داده است و برای آنان فقط شغل های خاصی را در نظر گرفته است درحالیکه ممکن استدر واقعیت جامعه چنین نباشد، بهتر است کودکان از همان سنین ابتدایی تشویق بشوند که باعلاقهو دانش خودشان دست به انتخاب شغل بزنند و نه تنها برحسب جنسیتشان. تفاوت قابل مشاهده ایکه در داده های میزان انجام کارهای منزل و مراقبت از فرزندان به دست آمده موجب میشود کودکاناز همان سنین کم کلیشه های جنسیتی بسازند درحالیکه کتاب درسی باید در این موضوعات مهماهمیت ویژه ای به تربیت به دور از جنسیت زدگی میداد. کتب درسی باید ضعف موجود در جامعهرا نیز اصلاح کند به این صورت که اگر در جامعه تبعیضی را مشاهده می کنیم بهتر است کتبدرسی الگویی از آرمان ما برای برابری جنسیتی باشد نه تشدیدکننده ی آن. با توجه به اهمیتچگونگی نمایش جنسیت در این سنین بهتر است گردآورندگان کتب درسی توجه بیشتری به تالیفکتب ابتدایی بدون شکاف های جنسیتی کنند.