تحلیل و بررسی نبرد با اژدها از اسطوره و حماسه تا شعر آیینی ( با تاکید بر روایت کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی علیه السلام)

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 116

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JPNFA-17-1_007

تاریخ نمایه سازی: 30 مهر 1401

چکیده مقاله:

چکیده   نبرد با اژدها یکی از مهیج ترین ماجراهایی است که در تاریخ اساطیری و پهلوانی، همواره کانون توجه بوده و رفته رفته به اشعار آیینی نیز راه یافته است؛ به گونه ای که گاه برای قهرمانان دینی نیز نبرد با اژدها و کشتن آن، یکی از افتخارات مهم قلم­داد می­شده است؛ چنان که بسیاری از شاعران آیینی از سده هفتم تا به امروز به ماجرای کشتن اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) اشاره کرده­اند. قدیمی­ترین منبع روایی این قصه، مناقب ابن شهرآشوب در سده ششم هجری است؛ اما در دیگر منابع و متون معتبر شیعه و سنی مانند شواهد التنزیل حسکانی و مناقب خوارزمی و مناقب علی بن ابی طالب (ع) الجلابی الشافعی به این داستان اشاره نشده است. در این پژوهش، سعی شده تا علاوه بر توجه به سیر تاریخی این داستان و حضور پررنگ اژدها در داستان های اساطیری-حماسی به تحلیل و بررسی داستان نبرد با اژدها در مهد توسط حضرت علی (ع) و دلایل رشد چشم­گیر آن در شعر آیینی هم پرداخته شود. البته شهرت داستان نبرد با اژدها در حوزه ادیان الهی می­تواند بحثی سمبولیک باشد و اژدها نماد همان دشمنان بیرونی (اهریمن، دشمنان دین و...) و درونی (نفس) باشد که تمام قدیسان دینی توانسته اند بر این دشمن چیره شوند و در مورد حضرت علی (ع) هم می تواند علاوه بر دشمن درونی شامل دشمنان بیرونی هم باشد. این داستان به سبب داشتن قالب حماسی و مفاخره­آمیز، نه تنها در طول تاریخ بشریت، بلکه در حوزه شعر آیینی هم بسیار مورد اقبال قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

داستان ، حماسه ، اسطوره نبرد با اژدها ، شعر آیینی ، حضرت علی(ع)

نویسندگان

رضا شجری

دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان

الهام عربشاهی کاشی

مدرس دانشگاه کاشان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • فهرست منابع. ...
  • قرآن کریم ...
  • ابن ابی الحدید معتزلی (۱۳۹۵). علی علیه السلام چهره درخشان ...
  • ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن. (۱۳۸۶). (قصه و قصه گویی در ...
  • ابن حیون، نعمان بن محمد. (۱۴۰۹). شرح الاخبار فی فضائل ...
  • ابن قتیبه (بی تا). تاویل مختلف الحدیث، تحقیق محمد النجار، ...
  • ابن یمین فریومدی. (بی تا). دیوان اشعار ابن یمین فریومدی، ...
  • اخوان ارمکی، احمد. (۱۳۸۲). فضایل و مناقب امیرالمومنین علی علیه ...
  • آرانی (داعی)، ملاحسن. (۱۳۸۳). دیوان قصاید، به اهتمام حبیب الله ...
  • استروس، لوی؛ مالینوفسکی، کراپ، الکساندر؛ کازنوو، ژان؛ آبراهام، کارل. (۱۳۷۷). ...
  • اکبری تتماج، حسین. (۱۳۹۱). گلزار اکبری، کاشان: خاطرات قلم ...
  • آموزگار، ژاله. (۱۳۸۸). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت ...
  • باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (۱۳۷۱). اژدهای هفت سر، تهران: کتاب درنا ...
  • البکری مکی حنفی (اخطب خوارزمی)، ابوالموید محمد. (۱۳۷۵). المناقب خوارزمی، ...
  • بهار، مهرداد. (۱۳۷۵). پژوهشی در اساطیر ایران (پاره نخست و ...
  • بهنام فر، محمد و مصطفی ملک پایین. (۱۳۹۲). «خوانش اسطوره ...
  • پرون، استیوارد. (۱۳۸۱). اساطیر رم، ترجمه محمدحسین باجلان فرخی، تهران: ...
  • جیحون یزدی. (۱۳۶۳). دیوان جیحون یزدی، به کوشش احمد کرمیس، ...
  • حزین لاهیجی، محمد علی بن ابی طالب. (۱۳۷۸). دیوان حزین ...
  • حسینی الترمذی کشفی، محمد صالح بن عبدالله. (۱۳۸۰). مناقب مرتضوی: ...
  • حسینی منش، سید محمدتقی. (۱۳۷۹). پرتوی از خورشید پرفروغ امام ...
  • حکیم صفایی اصفهانی. (۱۳۶۲). دیوان اشعار حکیم صفای اصفهانی، به ...
  • خسروپناه، عبدالحسین. (۱۳۸۳). «آسیب شناسی جامعه دینی»، پایگاه مجلات تخصصی ...
  • ربیع. (۱۳۸۸). علی نامه: منظومه کهن، مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی ...
  • رسا، قاسم. (۱۳۷۴). دیوان دکتر قاسم رسا، مشهد: رستگار ...
  • رستگار فسایی، منصور. (۱۳۷۹). اژدها در اساطیر ایران، تهران: توس ...
  • رسولی محلاتی، سید هاشم. (۱۴۰۴ ه. ق). زندگانی حضرت امیرالمومنین ...
  • رضائی، مهدی. (۱۳۸۳). آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران: اساطیر ...
  • مطالعه تطبیقی نماد اژدها در آثار هنری ایران و چین [مقاله کنفرانسی]
  • سبحانی، جعفر. (۱۳۹۱). فروغ ولایت تاریخ تحلیلی زندگانی امیر مومنان ...
  • سپهر، میرزا محمدتقی. (۱۳۹۳). گزیده نواسخ التواریخ، مجموعه ۷ جلدی، ...
  • السروی المازندرانی، ابی جعفر محمد بن علی (ابن شهرآشوب). (۱۴۱۲ ...
  • السروی مازندرانی، محمد بن علی (ابن شهر آشوب). (۱۳۷۹ ه. ...
  • سیگال، رابرت آلن (۱۳۹۴)، اسطوره، مترجم احمدرضا تقاء، تهران: ماهی ...
  • الشافعی الشهیر بابن مغازلی، ابی الحسن علی بن محمد. (۱۴۱۲-۱۹۹۲). ...
  • صابری یزدی، علی رضا. (۱۳۹۴). هزار حدیث در فضایل امام ...
  • طاهری برزکی، مرتضی و محسن باغ میرانی. (۱۳۹۵). حمله حیدری ...
  • عاطفی، افشین. (۱۳۷۹). تولای علی، کاشان: وابسته به موسسه هم­راهان ...
  • عرب­شاهی کاشی، الهام. (۱۳۹۸). «تحلیل و آسیب شناسی شعر آیینی ...
  • العطاردی، الشیخ عزیز الله. (۱۳۹۳). مسند الامام امیر المومنین ابی ...
  • عفیفی، رحیم. (۱۳۸۳). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته های ...
  • فراهی کاشانی، عزیز الله. (۱۳۴۹). خوشه ای از خرمن ادب: ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۶۹)، شاهنامه، دفتر دوم، به تصحیح جلال خالقی ...
  • فروزان­فر، محمدحسن (بدیع الزمان). (۱۳۸۰). شرح مثنوی شریف (جزو نخستین ...
  • فروغی جهرمی، محمدقاسم. (۱۳۸۵). نی­ نامه خورشید: مجموعه نوحه و ...
  • قائمی، فرزاد. (۱۳۸۹). «تفسیر انسان شناختی اسطوره اژدها و بن ...
  • القزوینی الرازی، نصیرالدین ابی الرشید عبدالجلیل ابی الحسین بن ابی ...
  • قمی، شیخ عباس. (۱۳۷۱). منتهی الآمال، تهران: کتابچی ...
  • کاشی، حسن بن محمود. (۱۳۸۹). دیوان حسن کاشی، به کوشش ...
  • کرتیس، وستا سرخوش. (۱۳۷۳). اسطوره های ایرانی، ترجمه عباس مخبر، ...
  • کزازی، میرجلال الدین. (۱۳۸۵). نامه باستان: ویرایش و گزارش شاهنامه ...
  • گری، جان. (۱۳۷۸). اساطیر خاور نزدیک (بین النهرین)، ترجمه باجلان ...
  • گریمال و دیگران، پی یر. (۱۳۹۶). انسان و اسطوره، تهران: ...
  • متخلص به ربیع. (۱۳۹۰). به گزین علی نامه، گزینش، مقدمه ...
  • محتشم کاشانی، کمال الدین علی. (۱۳۷۰). دیوان مولانا محتشم کاشانی، ...
  • مشجری، احمد و احمد قناد زاده کاشانی. (۱۳۵۰). نغمه های ...
  • مطهری، مرتضی. (۱۳۶۶). حماسه حسینی، تهران: صدرا ...
  • معتمدی کاشانی، سید حسین. (۱۳۸۷). سروده های سنتی (مدایح و ...
  • موسوی آرانی، سید علی اصغر. (۱۳۷۹). دیوان سید شهاب موسوی ...
  • موسوی گرمارودی، سید مصطفی. (۱۳۹۳). آیینه خدا: امیرالمومنین حیدر علیه ...
  • موسوی همدانی، محمدباقر. (۱۳۸۲). علی (ع) در کتب اهل سنت، ...
  • موسوی، سید محمدمهدی. (۱۳۸۸). تاریخ انبیا: از آدم تا خاتم ...
  • میهنی، محمد بن منور بن ابی سعد بن طاهر بن ...
  • نایب زاده، راضیه. (۱۳۸۹). «بررسی تطبیقی نقش و مفهوم اژدها ...
  • نایب زاده، راضیه و صمد سامانیان. (۱۳۹۴). «اژدها در اسطوره ...
  • نایب زاده، راضیه و صمد سامانیان. (۱۳۹۵). «نقش و مفهوم ...
  • نصیری، علی اکبر. (۱۳۸۱). گنجینه نصیری، با مقدمه عباس بهنیا، ...
  • نهاوندی، شیخ علی اکبر. (بی تا). انوارالمواهب نهاوندی، بی جا: ...
  • هوک، ساموئل هنری. (بی تا). اسطوره های خاورمیانه، مترجمان علی­اصغر ...
  • وحشی بافقی، کمال الدین. (۱۳۸۶). دیوان وحشی بافقی، به کوششش ...
  • یوسفی، سمیه. (۱۳۹۴). اساطیر ایران، مشهد: اسپندگان ...
  • نمایش کامل مراجع