ضریب تغییرات ساخت و رفتار تراوش گسیلنده های سفالی با هدف کاربرد آن ها در آبیاری زیرسطحی

موسسه آب و توسعه پایدار فلات در طول سه دهه گذشته اقدام به تولید گسیلنده­های سفالی نموده و سامانه مذکور را به صورت نمایشی در سطوح کوچک در چند منطقه از استان کرمان در باغات پسته به اجرا گذاشته است. با توجه به اینکه مشخصات هیدرولیکی گسیلنده­های بکار برده شده در باغات نامشخص و مدت زمان کارکرد آن نیز نامشخص می­باشد، لذا ارزیابی عملکرد گسیلنده های مورداستفاده در باغات مذکور غیرممکن می­باشد. به منظور بررسی و ارزیابی عملکرد هیدرولیکی گسیلنده­ها از نقطه نظر ضریب تغییرات ساخت و همچنین تغییرات مقدار تراوش در شرایط آزمایشگاهی تعداد ۴۰۰ عدد گسیلنده سفالی در موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی کرج مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی ضریب تغییرات ساخت، گسیلنده­ها به دسته­های ۲۰ تایی گروه بندی شدند و هریک از گروه­ها در فشار هیدرو استاتیک ثابت ۱/۷۵ متر با استفاده از آب با کیفیت ۰/۸۳ دسی زیمنس بر متر مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج حاصل از اندازه­گیری­ها نشان داد که مقادیر ضریب تغییرات ساخت دسته­های ۲۰ تایی مورد آزمون ، در حدفاصل ۲۳ الی ۷۳ درصد بودند که از حد ۲۰ درصد اعلام شده استاندارد ASAE  بیشتر بود و غیرقابل قبول تشخیص داده شدبه­منظور بررسی تداوم تراوش در طول زمان، تغییرات آبدهی گروه­های ۷ تایی گسیلنده در سه فشار هیدرو استاتیک ۰/۵، ۱ و ۲ متر مورد آزمون قرار گرفت. اندازه­گیری تراوش از گسیلنده­های سفالی به مدت ۱۰۰۰ ساعت نشان داد که با عبور آب از تخلخل موجود در بدنه این نوع گسیلنده­ها، املاح محلول در آب به مرورزمان در محیط متخلخل بدنه سفال رسوب می­کند و باعث گرفتگی می­شود. متوسط حداکثر تراوش اولیه گسیلنده­ها در دسته­های ۷ تایی در فشار­های هیدرو استاتیک ۰/۵، ۱ و ۲ متر به ترتیب ۱/۵۳، ۲/۵۷و ۴/۷۸ لیتر در ساعت در متر بود و پس از گذشت ۱۰۰۰ ساعت آزمون پیوسته، مقادیر تراوش انتهایی به ترتیب ۰/۹۳، ۱/۴۸ و ۱/۲۹ لیتر در ساعت در متر رسید. مقادیر نزولی تراوش نشان داد که املاح محلول در آب به مرور زمان در خلل و فرج موجود در بدنه گسیلنده رسوب می­کند و باعث کاهش آبگذری گسیلنده می­شود. با توجه به کاهش آبگذری گسیلنده، امکان استفاده پایدار از آن ها برای تامین آب موردنیاز گیاه زراعی/باغی در درازمدت، مقدور نمی­باشد.