به سوی برنامه ریزی شهری پایدار؛ ارزیابی رویه ای برنامه های ۵ساله توسعه-اداری شهرها بر اساس دستورکار شهری جدید

رشد شدید شهرنشینی در چند دهه اخیر، چالش های محیطی و نهادی متعددی را پیش روی نظام مدیریت و برنامه ریزی شهرها قرارداده است. این مسئله شهرداری ها را به تهیه برنامه های ۵ساله توسعه-اداری شهرها به جهت تنظیم توسعه با برنامه ها عمرانی (جامع و تفصیلی) و افزایش بهره وری اداره شهرها سوق داد. این برنامه ها به جهت تعیین نوع توسعه و هدایت نظام مالی و اداری شهرها، نقش موثری در پایداری شهر داشته و باید به آن هم از نظر محتوا و هم از نظر فرایند توجه کرد. در دوگانه نظری فرایند-فراورده، حجم مطالعات انجام شده برروی فراورده به طور قابل توجهی بیشتر است. فقدان چارچوب مستندی برای ارزیابی فرایند برنامه ریزی و شکاف علمی مزبور، مولفان را به ارزیابی فرایند برنامه ریزی و به طور ویژه، برای برنامه های ۵ساله توسعه-اداری شهرها رهنمون ساخت. این پژوهش در دو مرحله انجام گرفت. نخست، تبیین شاخص های ارزیابی فرایند برنامه ریزی بود که از طریق تحلیل محتوای «دستورکار شهری جدید» با رویکرد پایداری بدست آمد. در مرحله دوم، بر مبنای شاخص های استخراج شده، برنامه اصفهان ۱۴۰۵ به عنوان نمونه، مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های ارزیابی از طریق پرسشنامه و با مشارکت ۵۰نفر از کارشناسان شهرداری اصفهان بدست آمد، داده ها از طریق مدل دوگانه F’ANP که ترکیبی از دو مدل تحلیل عاملی و تحلیل شبکه ای است، ارزیابی شد. نتایج مطالعه حاکی از مطلوبیت نسبی فرایند برنامه ریزی برنامه اصفهان ۱۴۰۵ است (امتیاز ۲.۶ از ۵). مشارکت با بهره وران، زمینه محوری، و نظارت بر فرایند تدوین، از نقاط قوت برنامه است. در مقابل، استطاعت پذیری کم، و عدم پیش بینی امکان بازنگری، جز ضعف های اساسی آن است. مهمترین پیشنهاد پژوهش، ارتقا بیش از پیش سطح مشارکت، افزایش شراکت با بخش خصوصی در فرایند اجرا، و پیش بینی امکان ارزیابی و تکمیل برنامه در مراحل پس از ابلاغ آن است.