بررسی فقهی و حقوقی سقوط قصاص در فرض تحریک موثر مجنی علیه

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 271

فایل این مقاله در 37 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CLR-10-38_002

تاریخ نمایه سازی: 17 آبان 1401

چکیده مقاله:

مطالعات بزهدیده شناختی مبتنی بر واقعیات زندگی اجتماعی حاکی از نقش موثر و شتاب دهنده مجنی علیه در بسیاری از جرایم منجر به قتل است. میزان مجازات مجرم نیز بایستی با لحاظ اوضاع و احوال ارتکاب عمل و متناسب با میزان مسئولیت او معین شود؛ در حالی که در قانون مجازات اسلامی، تحریک بزهدیده که گاه دارای تقصیر بیشتری نسبت به بزهکار است، نقشی در قصاص نداشته و تنها به عنوان یکی از کیفیات مخففه به مجازات های تعزیری اختصاص یافته است. این پژوهش درصدد است به روش توصیفی و تحلیلی و با عنایت به بکارگیری دستاوردهای دانش بزهدیده شناسی و ضرورت پویایی فقه جزایی، موضوع عذر برانگیختگی را مورد بازپژوهی فقهی حقوقی قرار دهد. نتایج حاصل از تحلیل برخی روایات باب قصاص همچون صحیح سلیمان بن خالد و صحیح حلبی با نگرشی نوین، حاکی از نقش تحریک موثر مجنی علیه در سقوط قصاص است. بر اساس یافته های این پژوهش ضروری است به شروط عمومی قصاص در ماده ۳۰۱ ق.م.ا تبصره ای اضافه شود که مجنی علیه تنها در صورتی دارای حق قصاص باشد که خود آغازگر تعدی و عامل تحریک جانی نبوده باشد.

کلیدواژه ها:

سقوط قصاص ، عذر برانگیختگی ، تحریک موثر مجنی علیه ، قتل در فراش ، تجاوز از حد دفاع شرعی

نویسندگان

حبیب سریانی

دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

اعظم مهدوی پور

استادیار حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

راحله سید مرتضی حسینی

استادیار حقوق بین الملل دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آزمایش، علی. (۱۳۵۳). «بررسی تحلیلی از ماده ۱۷۹ قانون کیفر ...
  • آشوری، محمد. (۱۳۷۴). «نقش زیان دیده از جرم و تحول ...
  • اردبیلی، محمد. (۱۳۹۴). حقوق جزای عمومی، چ۴۴، تهران، نشر میزان ...
  • امیری فرد، زهرا، طوبی زین الدینی، اکرم شریف آبادی. (۱۳۹۵). ...
  • باهری، محمد. (۱۳۹۴). حقوق جزای عمومی، چ۱، تهران، نشر نگاه ...
  • پاک نهاد، امیر. (۱۳۸۵). «عذر تحریک؛ مبانی و آثار مطالعه ...
  • جمعی از نویسندگان. (۱۳۹۷). شرح جامع و کاربردی قانون مجازات ...
  • جوان جعفری، عبدالرضا و فرهاد شاهیده. (۱۳۹۲). «رفتار و گفتار ...
  • حاجی ده آبادی، احمد. (۱۳۹۶). جرائم علیه اشخاص (قتل)، چ۱، ...
  • حبیب زاده، محمدجعفر و حسین بابایی. (۱۳۷۸). «قتل در فراش»، ...
  • رایجیان اصلی، مهرداد. (۱۳۸۱). بزهدیده در فرآیند کیفری، چاپ اول، ...
  • صمدی، علی اشرف. (۱۳۴۰). «ماده ۱۷۹ قانون مجازات ایران و ...
  • عطار، داوود. (۱۳۷۰). دفاع مشروع در حقوق جزای اسلام، ترجمه ...
  • کلارکسون، کریستوفر، تحلیل مبانی حقوق جزای عمومی، مترجم میرمحمدصادقی، حسین، ...
  • محقق داماد، سیدمصطفی. (۱۴۰۶ق). قواعد فقه، چ۱۲، تهران، مرکز نشر ...
  • منتظری، حسین علی. (بی تا). رساله استفتائات، ج۳، چاپ اول، ...
  • میرمحمدصادقی، حسین. (۱۳۹۴). جرایم علیه اشخاص، چ۱۸، تهران، انتشارات میزان ...
  • نوری، رضا. (۱۳۵۷). «نقش تحریک در مجازات بعنوان یکی از ...
  • استفاده از نرم افزارهای جامع فقه اهل بیت، جامع الاحادیث، ...
  • ب) عربیابن ادریس حلی، محمد بن منصور. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی ...
  • ابن سیده، علی بن اسماعیل. (۱۴۲۱ق). المحکم و المحیط الاعظم، ...
  • ابن هشام، عبدالله بن یوسف. (۱۴۱۰ق). مغنی اللبیب، چ۴، قم، ...
  • اردبیلی (محقق)، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائده و البرهان ...
  • اردبیلی (موسوی)، سید عبدالکریم. (۱۴۲۷ق). فقه الحدود و التعزیرات، چ۲، ...
  • ازهری، محمد بن احمد. (۱۴۲۱ق). تهذیب اللغه، چ۱، بیروت، دار ...
  • بجنوردی، سیدحسن بن آقابزرگ. (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیه، چ۱، قم، نشر ...
  • برقی، احمد بن محمد. (۱۳۴۲ق). کتاب الرجال، چ۱، تهران، دانشگاه ...
  • تبریزی، جواد بن علی. (۱۴۱۷ق). اسس الحدود و التعزیرات، چ۱، ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۳۷۶ق). الصحاح تاج اللغه و صحاح ...
  • حائری، سیدعلی بن محمد طباطبایی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل فی تحقیق ...
  • حلی (فخرالمحققین)، محمدبن حسن. (۱۳۸۷ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات ...
  • حلی (محقق حلی)، نجم الدین جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع ...
  • حلی، یحیی بن سعید. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع، چ۱، قم، موسسه ...
  • خمینی، روح الله. (بی تا). تحریر الوسیله، چ۱، قم، موسسه ...
  • خوانساری، سیداحمد بن یوسف. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر ...
  • خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۲۲ق). مبانی تکمله المنهاج، چ۱، قم، موسسه احیاء ...
  • خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۸ق). موسوعه الامام الخوئی، چ۱، قم، موسسه احیاء ...
  • راغب اصفهانی، محمد بن احمد. (۱۴۲۱ق). مفردات الفاظ القرآن، چ۱، ...
  • دزه ی، سعید عزیز. (۲۰۱۴). عذر الاستفزاز فی القانون الجنائی، ...
  • سیبویه، عمرو بن عثمان. (۱۴۱۰ق). کتاب سیبویه و یلیه تحصیل ...
  • سیدمرتضی، علی بن حسین. (۱۴۱۷ق). المسائل الناصریات، چ۱، تهران، رابطه ...
  • شفتی گیلانی، سیدمحمدباقر. (۱۴۲۷ق). مقاله فی تحقیق اقامه الحدود فی ...
  • شلال، علی جبار. (۱۹۸۴ق). رساله الظروف المشدده العامه، للدرجه الدکتوراه، ...
  • صدوق (ابن بابویه)، محمد بن علی. (۱۴۱۳ق). من لا یحضر ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۹۰ق). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۷۳ق). رجال الطوسی، چ۳، قم، موسسه ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الاحکام، چ۴، تهران، دار ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چ۳، ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایه فی مجرد الفقه و ...
  • عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی. (۱۴۱۷ق). الدروس الشرعیه فی ...
  • عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام ...
  • عاملی، حر، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه، چ۱، قم، ...
  • عبدالله، محمد معروف. (۱۹۷۵). الباعث فی قانون العقوبات العراقی، دراسه ...
  • عراقی، ضیاءالدین. (۱۴۱۷ق). نهایه الافکار، چ۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی ...
  • علی بن موسی الرضا(ع). (۱۴۰۶ق). الفقه المنسوب الی الامام الرضا(ع)، ...
  • فیض کاشانی، محمد محسن. (بی تا). مفاتیح الشرائع، چ۱، قم، ...
  • کراجکی، محمد بن علی. (۱۴۱۰ق). کنز الفوائد، چاپ اول، قم، ...
  • کشی، محمد بن عمر. (۱۴۰۴ق). اختیار معرفه الرجال، چ۱، قم، ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی، محقق و مصحح: غفاری، ...
  • گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی. (۱۴۱۲ق). الدر المنضود فی احکام الحدود، چ۱، ...
  • مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۶ق). ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، چ۲، ...
  • محمد باهض، طالب خضیر. (۲۰۱۱). رساله الاستفزاز الخطیر کعذر قانونی ...
  • مراغی، سیدمیرعبدالفتاح. (۱۴۱۷ق). العناوین الفقهیه، چ۱، قم، دفتر انتشارات اسلامی ...
  • منتظری، حسین علی. (بی تا). کتاب الحدود، چ۱، قم، دارالفکر ...
  • مهدی، عبد الرووف. (۱۹۸۳). القواعد العامه فی قانون العقوبات، الطبعه ...
  • نجاشی، احمد بن علی. (۱۳۶۵ق). رجال النجاشی، چ۶، قم، موسسه ...
  • نجفی، محمد حسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ...
  • نمور، محمد سعید. (۲۰۰۴). دراسات فی الفقه القانون الجنائی، ط۱، ...
  • همدانی، آقا رضابن محمد هادی. (۱۴۱۶ق). مصباح الفقیه، چ۱، قم، ...
  • نمایش کامل مراجع