حقوق و وظایف اخلاق اجتماعی متقابل در صحیفه سجادیه

چکیده: افرادجامعه بسته به موقعیت ونوع نسبتی که بایکدیگردارند، ازحقوق و تکالیف متقابلی برخوردارند. مراد از «حق»، قدرت، سلطه یا نوعی امتیاز مدنی است که از طرف عرف، قانون یا نظام اخلاقی(در حقوق اخلاقی) برای اشخاص، گروهها یا سازمانهایی برذمه کسانی، مقررو منظور شده و آنها اعتبارا می توانند ادای آن را در قالب الگوهای پذیرفته شده، از افراد ذی ربط مطالبه‎ و استیفا کنند. بدیهی است که برخورداری ازهرحق، بانوعی‎تکلیف‎به صوت متقابل یا باواسطه ملازمت دارد. امام سجاد(ع)درضمن برخی دعاهای صحیفه و نیزدر رساله حقوق خود به بخش قابل توجهی ازحقوق و تکالیف متقابل اخلاقی(و تاحدی قانونی و الزامی) افراد عموما و مومنان خصوصا توجه داده است. نوشتار حاضردر صدد است تا با غور و تامل در ادعیه مختلف صحیفه سجادیه فهرستی از این حقوق و تکالیف را استخراج کرده و آنها را در حد مجال، توضیح و تفسیر نماید. سوال اصلی پژوهش حاضراین است که از دید صحیفه سجادیه، مومنان در جامعه اسلامی و در روابط و مناسبات اجتماعی خویش از چه حقوق و وظایفی به صورت متقابل برخوردارند. روش این مطالعه تحلیل محتوای کیفی فرازهای منتخب از ادعیه صحیفه سجادیه است.