بررسی تبارشناسانه مفهوم الیناسیون (ازخودبیگانگی) در داستان «گاو» اثر غلامحسین ساعدی

یدیده بیگانگی با توجه به تقابل سنت و تجدد، به ویژه در عصر پهلوی، با جربانشبه مدرنیته و جریان های سیاسی و فکری آن روزگار از وجود ارتباط معناداریحکایت می کند؛ چنان که کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مهم ترین و تاتیر گذارترین رخداد سیاسی بود که یاس، ناکامی و ازخود بیگانگی قشر متوسط و روشنفکرجامعه را رقم زد. بنابراین پرداختن به آثار غلامحسین ساعدی به عنوان روشنفکریکه سطوح و وجوهی از این پدیده را نمایندگی می کند. ضرور به نظر می رسد؛ زیراادبیات او محصول فضایی است که به ساحت شبه مدرنیته در ایران تعلق دارد. مقالهپیش رو بر آن است داستان «گاو» ساعدی (از محموعه عزاداران بیل) را که داستانی استعاری و سمبولیک است، بر اساس مفهوم ازخودبیگانگی تبیین و تحلیلکند و ماجرای ازخودبیگانگی انسان ایرانی را در مواجهه با پذیرش واقعیت و نقشوارون تابی ایدئولوژی در ایجاد این پدیده نشان دهد. این پژوهش پس از تبیینپدیده الیناسیون بر اساس تبارشناسی این مفهوم. به مدد استعاره هایی چون «قدرت و ا یدئولوژی»، «هویت» و «دیگری»، با توجه به ساختار نظریه بیگانگی هگل (یگانگی/ بیگانگی/ رهایی از بیگانگی) داستان «گاو» را بررسی می کند. طی تحلیلداستان این نتیجه حاصل شد که در ژرف ساخت اثر یک نظرگاه فلسفی-روان شناختی - جامعه شناختی پنهان است که در ساختار، فضا و شخصیت داستانقابل رویت است. خلق شخصیت های مسئله داری همچون شخصیت مشدی حسننمایانگر جست وجوی نویسنده برای نشان دادن جهان نمادینی است که با نظریهگره خورده است.