İran’da Hicrî ۳. Yüzyıldan ۱۴. Yüzyılın Sonuna Kadar Kur’ân-ı Kerîm’in Tefsirine Yönelik Çalışmaların Şekillenmesinde Etkili Olan Süreçler

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: ترکی
مشاهده: 99

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MES-9-16_011

تاریخ نمایه سازی: 1 آذر 1401

چکیده مقاله:

ÖZET İranlı âlimler, Hicrî birinci yüzyıldan itibaren; edebî ilimler, tarih, fıkıh, hadîs, tefsir, kelâm, felsefe ve irfan olmak üzere, çok sayıda İslâmî ilmin tesisinde oldukça önemli bir role sahiptiler. Sadr-ı İslâm’dan şimdiye dek, İranlı Müslüman âlimler tarafından özellikle Kur’ân-ı Kerîm tefsiri alanında, eser telif edilmeyen tek bir asır dahi yoktur. İslam dininin İran’da zuhurundan sonra, İranlıların potansiyelleri yeni bir ivme kazanmış ve sahip oldukları kabiliyetlere taze bir ruh bahşedilmiştir. Netice itibariyle İranlılar, İslam’a hizmet amacıyla çeşitli ilmî sahalarda çok sayıda ilmî ve kültürel şaheserler meydana getirmek suretiyle deha ve maharetlerini sergilemişlerdir. İranlı âlimlerin dikkatini çeken ilk ve en önemli konu, Kur’ân idi. Onların, İslam ile doğrudan alakası olan tefsir ve hadîs ilimlerine yönelik ilgileri, diğer birçok alandan/ilimden daha fazla idi. İranlıların Kur’ânî ilimler olan kırâat, tefsir ve hadîs alanlarında kaydettikleri ilerlemeler ve ulaştıkları neticeler, İslâmî kültürün filizlendiği asrın önemli bir bölümünü oluşturmaktaydı. İlmî merkezlerin coğrafî bakımdan ele alınmasıyla yapılacak tarihî bir inceleme, bizleri şu neticelere ulaştıracaktır: İslam’ın ilk asırlarında, asıl itibariyle en az iki ilmî merkez bulunmakta idi: Bu yerler Horasan ve Rey idi. Fer’î olarak da iki merkez mevcuttu. Bu merkezler de İsfahan ve Fars idi. Mezkur yerler, İran’da Kur’ân ilimleri alanında en önemli merkezler idiler. Bu bağlamda Horasan’ın, Kur’ân ilimleri alanındaki âlimlerin yetiştirilmesinde diğer merkezlere bir üstünlüğü söz konusu idi. Bu makalenin yazarı; hicrî üçüncü yüzyıldan on dördüncü yüzyılın sonuna dek İran coğrafyasında Kur’ân tefsiri yazımlarının tarihî seyrini incelemenin yanı sıra, tefsir ekollerinin ve metotlarının gelişim seyrini ve İranlı âlimlerin, tefsire yaklaşımlarında etkili olan fikrî akımları da araştırmayı hedeflemiştir. Bunlara ilave olarak, İran’da muhtelif tefsirlerin şekillendiği altın çağlar beyân edilmiş ve çeşitli tefsir topluluklarının teşkilini oluşturan zeminler masaya yatırılmıştır.

نویسندگان

ابراهیم فتح الهی

İlahiyat Profesörü, Payame Noor Üniversitesi

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Akîkî Bahşâyîşî, Abdurrahim, (۱۹۹۳). Tabakât-i Müfessirân-i Şîa, Kum: İntişârât-i Nevîd-i ...
  • Bâzergân, Mehdî, (۱۹۹۶). Pâ-be Pâ-yi Vahy, Tahran: Defter-i Neşr-i Ferhengî ...
  • Beyzâvî, Nâsirüddîn Abdullah bin Amr (h. ۱۴۱۰/۱۹۹۰). Tefsîr-i Beyzâvî, Beyrut: ...
  • Browne, Edward Granville (۱۹۸۳). Târîh-i Edebî-yi İran, Fethullah Müctebâyî tercümesi. ...
  • Cevâdî-yi Âmulî, Abdullah (۲۰۰۷). Tefsîr-i Tesnîm, Kum: Müessese-yi Ferhengî-yi İsrâ ...
  • Corbin, Henry (۱۹۷۵). En Islam Iranien. Review by: Earle Wavah. ...
  • Devânî, Ali (۲۰۰۸). Yâdnâme-i Hezâre-i Şeyh Tûsî, Tahran: İntişârât-i Emîr ...
  • Donaldson, D. M. (۱۹۳۳). The Shiite Religion: A History of ...
  • Durûdî, Musa (۱۹۸۴). Nohostîn Müfessirân-i Pârsînevîs, Kum: İntişârât-i Nûr-i Fâtıme ...
  • Fethullâhî, İbrahim (۲۰۱۱). Müfredât-ı Kur’ân, Tahran: İntişârât-i Eşca’ ...
  • Fethullâhî, İbrahim (۲۰۱۱). Târîh-i Tefsîr-i Kur’ân-ı Kerîm, Tahran: İntişârât-i Üsve ...
  • Fîrûzâbâdî, Mecdeddîn Muhammed bin Ya’kûb (h. ۱۴۰۳/۱۹۸۳). Kâmûsü’l-Muhît, Beyrut: İntişârâtü ...
  • Frye, Richard N. (۱۹۸۴). Târîh-i İran Ez İslâm Tâ Selâcuke, ...
  • Gibb, Hamilton A. R. (۱۹۹۲). Berresi-yi Târihî-yi İslâm, Manuçehr Emîrî ...
  • Hacı Halîfe, Mustafa bin Abdullah (h. ۱۲۷۸/۱۸۵۷). Keşfü’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütübi ...
  • Hoyî, Seyyid Ebu’l-Kâsım (h. ۱۳۸۵/۱۹۶۴). el-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Necef: Matbaatü’l-Âdâb ...
  • Hürremşâhî, Bahâeddîn (۱۹۹۹). Dânişnâme-i Kur’ân ve Kur’ân Pejûhî, Tahran: İntişârât-i ...
  • İbn en-Nedîm, Muhammed bin İshâk (۱۹۶۸). el-Fihrist, Tercüme Teceddüd, Tahran: ...
  • İbn en-Nedîm, Muhammed bin İshâk (۱۹۷۲). el-Fihrist, Tahran: Çâphâne-yi Mervî ...
  • İbn Hallikân, Şemseddîn Ahmed bin Muhammed (۱۹۸۶). Vefeyâtü’l-A’yân, Kum: Menşûrâtü’r-Rızâ ...
  • İyâşî, Ebû Nasr Muhammed bin Mes’ûd, (h. ۱۳۸۰/۱۹۵۹). Tefsîr-i İyâşî, ...
  • İyâzî, Seyyid Muhammed Ali (۲۰۰۲). Seyr-i Tatavvur-i Tefâsîr-i Şîa, Tahran: ...
  • İyâzî, Seyyid Muhammed Ali (۲۰۰۹). el-Müfessirûn Hayâtühüm ve Menhecühüm, Tahran: ...
  • Kumî Nîşâbûrî, Nizâmeddîn (h. ۱۴۱۶/۱۹۹۶). Garâibü’l-Kur’ân ve Rağâibü’l-Furkân, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye ...
  • Kurşî, Seyyid Ali Ekber (۱۹۹۹). Tefsîrü Ahseni’l-Hadîs, Tahran: Bünyâd-i Bi’set ...
  • Kübrâzâde, Tâş (h. ۱۴۰۱/۱۹۸۱). Miftâhü’s-Sa’âde ve Misbâhü’s-Seyyâde fî Mevzû’âti’l-Ulûm, Beyrut: ...
  • Mekârim Şîrâzî, Nâsır (۱۹۸۹). Tefsîr-i Numûne, Tahran: Dârü’l-Kütübi’l-İslâmiyye ...
  • Meşhedî, Muhammed Rızâ (۱۹۸۸). Tefsîrü Kenzi’d-Dakâik ve Bahri’l-Garâib, Tahran: Vezâret-i ...
  • Mihrâbâdî, Mîtrâ (۲۰۰۱). Târîh-i Silsilehâ-yi Mahallî-yi İran, Tahran: Dünyâ-yi Kitâb ...
  • Mutahharî, Murtazâ (۱۹۸۲). Âşinâyî Bâ Ulûm-i İslâmî, Tahran: İntişârât-i Sadrâ ...
  • Mutahharî, Murtazâ (۱۹۸۸). Hademât-i Mütekâbil-i İslâm ve İran, Tahran: İntişârât-i ...
  • Nevîhmen, Dâvûd (۱۹۸۴). Me’cemü’l-Müfessirîn min Sadri’l-İslâm hatta’l-Asri’l-Hâzır, Beyrut: eş-Şakâkiyye ...
  • Petronovski, İlyaviviç (۱۹۷۲). İslâm Der İran, Kerîm Keşâverz tercümesi. Tahran: ...
  • Râzî, Ebu’l-Fütûh (۱۹۸۴). Ravzü’l-Cinân ve Rûhü’l-Cenân, Tahran: İntişârât-i İslâmiyye ...
  • Râzî, Ebu’l-Fütûh (h. ۱۴۱۱/۱۹۹۱). Tefsîr-i Kebîr, Tahran: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye ...
  • Sadr Hacı Seyyid Cevâdî, Ahmed (۱۹۸۸). Dâiretü’l-Maarif-i Teşeyyü’, Tahran: Bünyâd-i ...
  • Sadr, Seyyid Hasan (۱۹۹۱). Tesîsü’ş-Şîa, Tahran: Müessesetü’l-A’lemî ...
  • Safâ, Zebîhullah (۱۹۸۵). Târîh-i Edebiyât Der İran, Tahran: İntişârât-i Firdevsî ...
  • Süyûtî, Celâleddîn Abdürrahman (h. ۱۴۰۱/۱۹۸۱). Tabakâtü’l-Müfessirîn, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye ...
  • Şerîf Lâhîcî, Muhammed bin Ali (۱۹۹۵). Tefsîr-i Şerîf Lâhîcî, Muhaddis ...
  • Şîrâzî, Ebû İshâk (h. ۱۴۰۱/۱۹۸۱). Tabakâtü’l-Fukahâ, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye ...
  • Tabâtabâî, Seyyid Muhammed Hüseyin (h. ۱۳۹۷/۱۹۷۷). el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Tahran: ...
  • Taberî, Muhammed bin Cerîr (h. ۱۴۰۰/۱۹۸۰). Câmi’ü’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut: ...
  • Tabersî, Ebû Ali Fazl bin Hasan (h. ۱۳۵۴/۱۹۳۳). Mecme’ü’l-Beyân fî ...
  • Tâlikânî, Seyyid Mahmud (۱۹۷۰). Pertevî Ez Kur’ân, Tahran: Şirket-i İntişâr ...
  • Tehrânî, Şeyh Ağa Bozorg (h. ۱۴۰۵/۱۹۸۵). ez-Zerî’a ilâ Tesânîfi’ş-Şîa, Tahran: ...
  • Tûsî, Ebû Cafer Muhammed bin Hasan (h. ۱۳۸۲/۱۹۶۱). et-Tibyân fî ...
  • Wickens, G. M. (۱۹۸۲). Iranian Studies. Tayl & Francis ...
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed bin Amr (h. ۱۳۹۸/۱۹۷۸). el-Keşşâfü an ...
  • Zerkelî, Hayreddîn (۱۹۸۹). el-İ’lâm, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn ...
  • نمایش کامل مراجع