واکاوی روایت نبوی «آدم و رویت نام پیامبر خاتم بر عرش» و اعتبارسنجی آن در منابع فریقین

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 309

فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HADITH-14-2_001

تاریخ نمایه سازی: 28 آذر 1401

چکیده مقاله:

دسته ای از روایات، سابقه آشنایی حضرت آدم با پیامبر خاتم را پیش از خلقت پیامبر اسلام و در عرش الهی دانسته اند. منابع فریقین روایتی از رسول اکرم۲ را گزارش کرده اند که برابر آن آدم، نام پیامبر خاتم را برعرش دیده، والایی منزلت او را دریافته و برای پذیرش توبه اش به او متوسل شده است. کاوش در اعتبار و تبار این روایت مسئله نوشتار پیش روست. بدین منظور ابتدا مصدر، سند و متن روایت بر پایه روشهای نقد حدیث در سنت اسلامی بررسی شده سپس از رهگذر بازشناسی راویان، بوم و صنف کنشگران فعال در نشر آن معرفی شده است. این روایت به رغم اعتبار نسبی مصادر، مورد توجه محدثان پسین قرار نگرفته و غالبا منابع مناقب گرا و اخبارگرا به نشر آن اهتمام داشته اند. انتساب روایت به پیامبر اکرم۲ به دلیل وجود راویان ضعیف و ناشناخته در طرق انتقال، کاربرد نگره متاخر کتابت نام پیامبر بر عرش و عدم پشتیبانی اخبار موید نیز تردیدبرانگیز است.خاستگاه روایت محفل حدیثی اهلسنت بوده و صوفیان مصر در ترویج آن نقش داشته اند. سپس از طریق کتاب ابن بابویه به منابع امامی راه یافته است.

کلیدواژه ها:

کتابت نام پیامبر خاتم بر عرش ، توسل آدم به پیامبر خاتم۲ ، بوم حدیثی مصر ، صوفیه ، ابوالحارث فهری ، نقد حدیث

نویسندگان

پریسا عطایی نظری

دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

محمدعلی مهدوی راد

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آجری، محمد بن حسین، الشریعه، تحقیق عبدالله بن عمر الدمیجی، ...
  • آل الشیخ، صا لح بن عبدالعزیز، هذه مفا هیمنا : ...
  • ابن ابی عاصم، احمد بن عمرو، السنه، تحقیق محمدناصرالدین الالبانی، ...
  • ابن ابی الدنیا، عبدالله بن محمد، الاشراف فی منازل الاشراف، ...
  • ابن الفضل التیمی، اسماعیل بن محمد، الحجه فی بیان المحجه ...
  • ابن الملقن، عمر بن علی، طبقات الاولیاء، تحقیق مصطفی عبدالقادرعطا، ...
  • ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، تحقیق هاشم حسینی، قم: ...
  • ...
  • ...
  • ...
  • ...
  • ...
  • ...
  • ابن باز، عبدالعزیز بن عبدالله، مجموع فتاوی العلامه عبدالعزیز بن ...
  • ابن تیمیه، احمد عبدالحلیم، الاستغاثه فی الرد علی البکری، تحقیق ...
  • ...
  • ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، صفه الصفوه، تحقیق محمود فاخوری و ...
  • ...
  • ابن حجر، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر، ...
  • ابن حمصی، احمد بن محمد، حوادث الزمان و وفیات الشیوخ ...
  • ابن حنبل، احمد بن محمد، العلل ومعرفه الرجال للامام احمد ...
  • ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، تحقیق جواد ...
  • ، مهج الدعوات و منهج العبادات، تحقیق ...
  • ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفیدمحمد ...
  • ابن عبدالوهاب، سلیمان بن عبدالله بن محمد، التیسیر العزیز الحمید ...
  • ابن عبدالهادی، محمد بن احمد، الصارم المنکی فی الرد علی ...
  • ابن عراق الکنانی، علی بن محمد، تنزیه الشریعه المرفوعه عن ...
  • ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق و ذکر ...
  • ابن عقده، ابوالعباس احمد بن محمد، فضائل امیرالمومنین، جمعه عبدالرزاق ...
  • ابن کثیر، اسماعیل، البدایه و النهایه، تحقیق علی شیری، بیروت: ...
  • ابن مقفع، عبدالله، کلیله و دمنه، بیروت: دار القلم، بی ...
  • ابن منده، ابو عبدالله محمد بن اسحاق، جزء ترجمه الطبرانی، ...
  • ابن منده، محمد بن اسحاق، فتح الباب فی الکنی و ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، بی جا: ...
  • ابن نغوی، ابوعبدالله خلدون بن محمود، التوضیح الرشید فی شرح ...
  • ابن یونس، عبدالرحمن بن احمد، تاریخ ابن یونس الصدفی، تحقیق ...
  • ابن حبان، محمد، المجروحین من المحدثین والضعفاء والمتروکین، بی جا: ...
  • ابن حجر، احمد بن علی، لسان المیزان، چ۲، بیروت: موسسه ...
  • ابن حجر المکی، احمد، الجوهر المنظم فی زیاره القبر الشریف ...
  • ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالبR، قم: ...
  • ...
  • ابو عزیز، سعد یوسف محمود، الاسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفاسیر ...
  • ابوزرعه رازی، عبیدالله بن عبدالکریم، الضعفاء و اجوبه الرازی علی ...
  • ابوطالب مکی، محمد بن علی، قوت القلوب فی معامله المحبوب، ...
  • ...
  • ابومطیع مصری، محمد بن عبدالواحد، جزءان من امالی ابی مطیع ...
  • احمدی، مهدی، «اعتبار دعاهای ابن طاووس از نگاه او»، علوم ...
  • اسماعیلی یزدی، عباس، ینابیع الحکمه، چ۵، قم: مسجد جمکران، ۱۴۲۸ق ...
  • اصفهانی، ابونعیم احمد بن عبدالله، معرفه الصحابه، تحقیق محمدحسن اسماعیل ...
  • ...
  • ...
  • امین، محسن، کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، تحقیق ...
  • انصاری، حسن، تشیع امامی در بستر تحول، تهران: ماهی، ۱۳۹۵ش ...
  • البانی، محمدناصرالدین، س‍ل‍س‍ل‍ه الاح‍ادی‍ث ال‍ض‍ع‍ی‍ف‍هه و ال‍م‍وض‍وعه و اث‍ره‍ا ال‍س‍ی‍ئ‍ی ...
  • بخیت الحنفی، محمد، تطهیر الفواد من دنس الاعتقاد، استانبول: مکتبه ...
  • برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، تحقیق جلال الدین ...
  • بسام، مرتضی، زبده المقال من معجم الرجال، بیروت: دار المحجه ...
  • بغدادی، ابوالقاسم الجنید بن محمد، رسائل الجنید، تحقیق جمال رجب ...
  • بقلی شیرازی، روزبهان، مشرب الارواح، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت: ...
  • بنیامین، داود، محمد در تورات و انجیل، ترجمه فضل الله ...
  • بیهقی، احمد بن الحسین، دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب ...
  • پاکتچی، احمد، «اندیشه هفت اقلیم و ارزیابی یادکردهای آن در ...
  • ، ...
  • ، ...
  • ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، تحقیق احمد محمد شاکر، ...
  • صادقی تهرانی، محمد، التفسیر الموضوعی للقرآن الکریم، قم: مکتبه محمد ...
  • ...
  • حافظ، محمد مطیع، الفتح المبین فی المشیخه البلدانیه للامام الحافظ ...
  • حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، مستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی ...
  • ، تاریخ نیشابور، ترجمه محمد بن حسن خلیفه ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، ...
  • حسینی میلانی، علی، جواهر الکلام فی معرفه الامامه و الامام، ...
  • حسینی، احمدسایح، نشر الاعطار و نثر الازهار فی نجاه آباء ...
  • حصنی دمشقی، ابوبکر بن محمد، دفع الشبه عن الرسول و ...
  • حقی بروسوی، اسماعیل بن مصطفی، تفسیر روح البیان، بیروت: دار ...
  • حمیدالله، محمد، الوثائق السیاسیه للعهد النبوی و الخلافه الراشده، چ۶، ...
  • خانی، حامد، «سیر تحول مفهوم حرز در فرهنگ اسلامی»، پژوهشنامه ...
  • ...
  • ختلی، ابوالقاسم اسحاق بن ابراهیم، نوادر الرسائل کتاب الدیباج، تحقیق ...
  • خرگوشی، ابو سعد عبدالملک بن محمد، مناحل الشفا و مناهل ...
  • ، تهذیب الاسرار فی اصول التصوف، تحقیق سید ...
  • خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر ...
  • خطیب الشربینی، محمد، مغنی المحتاج الی معرفه معانی الفاظ المنهاج، ...
  • خفاجی، احمد بن محمد، نسیم الریاض فی شرح شفاء القاضی ...
  • خلال، ابومحمد الحسن بن علی، المجالس العشره، بی جا: بی ...
  • دارقطنی، علی بن عمر، العلل الوارده فی الاحادیث النبویه، تحقیق ...
  • دمشقیه، عبدالرحمن محمد سعید، احادیث یحتج بها الشیعه، بی جا: ...
  • دیار بکری، حسین بن محمد بن حسن، تاریخ الخمیس فی ...
  • دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم: الشریف الرضی، ۱۴۱۲ق ...
  • ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر ...
  • ، سیر اعلام النبلاء، چ۷، بیروت: الرساله، ۱۴۱۳ق. ...
  • ، المغنی فی الضعفاء، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق. ...
  • ، تذکره الحفاظ، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی تا. ...
  • ، میزان الاعتدال، بیروت: دار المعرفه للطباعه والنشر، ۱۳۸۲ق ...
  • راد، علی، «قرآن و آموزه تفضیل پیامبران؛ اسلوب، زمینه ها ...
  • راد، علی و عطایی نظری، پریسا، «اعتبارسنجی روایت توبه آدمR ...
  • راوندی، قطب الدین سعید بن هبهالله، قصص الانبیاء، تحقیق غلامرضا ...
  • ، الخرائج و الجرائح، تحقیق موسسه الامام المهدیZ، قم: موسسه ...
  • رزق، عاصم محمد، خانقاوات الصوفیه فی مصر فی العصرین الایوبی ...
  • رشیدرضا، محمد، مجله المنار، مصر: بی نا، ۱۳۵۰ق ...
  • رضوان صا لح ، محمد احمد، الحافظ الطبرانی و جهوده ...
  • رفاعی، محمدنسیب، التوصل الی حقیقه التوسل، چ۳، حلب: موسسه الدعوه ...
  • سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۴ش ...
  • ...
  • ...
  • سبزیان پور، وحید، «تاثیر ترجمه عربی کلیله و دمنه بر ...
  • سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، تحقیق محمود محمد ...
  • سبکی، تقی الدین، شفاء السقام فی زیاره خیر الانام، تحقیق ...
  • سزگین، فواد، تاریخ التراث العربی، ترجمه محمود فهمی حجازی و ...
  • سلطانیان، کیهان، خاکپور، رحیم و حاجی، حمزه، «بررسی روی کرد ...
  • سلمی، ابوعبدالرحمن محمد بن الحسین، مجموعه آثار السلمی، تهران: مرکز ...
  • سمرقندی، نصر بن محمد، تفسیر السمرقندی المسمی بحر العلوم، تحقیق ...
  • سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی معلمی، ...
  • سمهودی، ابوالحسن علی بن عبد الله، وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی، ...
  • سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، جامع الاحادیث، بی جا: بی نا، ...
  • ...
  • ...
  • شرف الدین، عبدالحسین، موسوعه الامام شرف الدین، تحقیق مرکز العلوم ...
  • شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، تحقیق موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه ...
  • صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام، نزهه المجالس و منتخب النفائس، تحقیق ...
  • صواف، ابوعلی حسن بن حسین، فوائد ابی علی الصواف، بی ...
  • طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چ۲، بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • طباطبایی، محمدکاظم، منطق فهم حدیث، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی ...
  • طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، تحقیق قسم التحقیق بدار ...
  • ...
  • طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، چ۴، قم: الشریف المرتضی، ...
  • طوسی، محمدبن حسن، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء ...
  • ...
  • عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، چ۲، بیروت: دار الکتب، ...
  • عواد، کورکیس، الذخائر الشرقیه، تحقیق عطیه جلیل، بیروت: دار الغرب ...
  • عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه، ...
  • غلامعلی، مهدی، «سیطره سبک مناقب نگاری در سده ششم و ...
  • ...
  • قاضی عیاض، ابی الفضل عیاض بن موسی، الشفاء بتعریف حقوق ...
  • قزوینی، محمد، یادداشت های قزوینی به کوشش ایرج افشار، چ۳، ...
  • قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیه بالمنح المحمدیه، تحقیق صالح ...
  • قضاعی العزامی، سلامه، فرقان القرآن بین صفات الخالق و صفات ...
  • کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، تهران: وزارت ارشاد ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دار الحدیث، ۱۴۲۹ق ...
  • مالکی، محمد بن علوی، مفاهیم یجب ان تصحح، چ۲، بیروت: ...
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محیی الدین ...
  • مجتبایی، فتح الله، مدخل «ابوطالب مکی» در دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، ...
  • مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهارk، ...
  • بررسی و نقد شبهات وارده بر وثاقت و مرویات شیخ صدوق [مقاله ژورنالی]
  • مزی، ابی الحجاج یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، تحقیق ...
  • مقدسی، عبدالغنی بن عبد الواحد بن علی، جزء احادیث الشعر، ...
  • ممدوح، محمود سعید، رفع المناره لتخریج احادیث التوسل والزیاره، اردن: ...
  • منصوری، ابی الطیب نایف بن صلاح بن علی، ارشاد القاصی ...
  • موسوی بروجردی، سید حسن، «بین الصدوق و القطب الراوندیدراسه فی ...
  • مودب، رضا و ستار، حسین، «بررسی نقش روات مشترک در ...
  • میبدی، رشیدالدین احمد بن محمد، کشف الاسرار و عده الابرار، ...
  • میرحسینی، یحیی، الگوهای گفتمانی تصرف در حدیث نزد قصاص، پایان ...
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق موسیشبیری زنجانی، چ۶، ...
  • نخبه من العلماء، اصول الایمان فی ضوء الکتاب و السنه، ...
  • نقوی قاینی، محمدتقی، مفتاح السعاده فی شرح نهج البلاغه، تهران: ...
  • نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران: فرزند مولف، ...
  • واقدی، ابوعبدالله محمد بن عمر، فتوح الشام، بیروت: دار الجیل، ...
  • نمایش کامل مراجع