پایش و مدل سازی شدت بیابان زایی با استفاده ازتصاویر ماهواره لندست (مطالعه موردی حوزه آبخیز یزدان آباد زرند)

پدیده بیابان زایی در گستره وسیع اقلیمی از مناطق خشک و نیمه خشک تا نیمه مرطوب بروز کرده و در اثر عوامل طبیعی و عملکرد نادرست انسانی ایجاد می شود. تخریب پوشش گیاهی مرتعی، کشاورزی، تخریب خاک و نامناسب شدن کیفیت منابع آبی، حاصل این پدیده می باشد. حوزه آبخیز یزدان آباد یکی از کانون های فعال بیابان زایی استان کرمان است و در طول زمان تحت تاثیر فعالیت های انسانی و تغییرات اقلیمی مخصوصا خشک سالی بوده است. هدف از این تحقیق بررسی پتانسیل بیابان زایی حوزه آبخیز یزدان آباد زرند با استفاده از داده های رقومی ماهواره ای در بازه زمانی ۲۰ ساله از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۹ می باشد. در این راستا ابتدا نقشه کاربری اراضی برای سال ۱۳۷۹ و ۱۳۹۹ تهیه شد. از داده های رقومی لندست برای بررسی رابطه بین شاخص پوشش گیاهی SAVI و شاخص اقلیمی آلبدو استفاده شد. درنهایت با استفاده از این رابطه، شاخص بیابان زایی DDI در کلاس های مختلف بیابان زایی تهیه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که در سال ۱۳۷۹ حدود ۸۳ درصد از حوزه آبخیز یزدان آباد را اراضی مرتعی تشکیل داده اند که مساحت آنها در طول این بازه زمانی از ۷/۴۸۱۲۴ هکتار به ۶/۴۶۰۹۵ هکتار کاهش داشته است. این کاهش در حالی است که مساحت کاربری های اراضی شوره زار، اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی و انسان ساخت به ترتیب حدود ۴/۹۱، ۵/۸۳۱ و ۳/۱۱۰۶ هکتار افزایش داشته اند. بررسی متوسط سالانه دو شاخص SAVI و آلبدو نشان داد که در حوزه آبخیز یزدان آباد درمجموع شاخص SAVI روند کاهشی و شاخص آلبدو روند افزایشی داشته است. بررسی کلاس های بیابان زایی حاصل از شاخص DDI در سال ۱۳۷۹ و ۱۳۹۹ نشان داد که بیش از ۸۸ درصد از این دشت در کلاس های بسیار شدید و شدید بیابان زایی قرارگرفته است. این نتایج حاکی از آن است که این منطقه با توجه به شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی شکننده، به شدت به تغییرات و تخریب اراضی حساس می باشد.