تجلی باورهای تشیع در برخی نگاره های نسخه " فالنامه تهماسبی"

مضامین و مفاهیم مورد علاقه و تاکید تشیع، بخشی از درون مایه نسخه نگاره های ایرانی را به خود اختصاص داده اند. عمده ی این آثار، متاثر از نوع حاکمیت و فضای فکری زمانه، به روش های تصویری متعدد، از واقع گرایانه تا نمادین مصور شده اند و مهم تر اینکه بیانگر روایت یکسانی نیستند. در این میان، نسخه فالنامه تهماسبی که مجموعه ای از مضامین اسلامی و شیعی را در خود جای داده و در دوران اقتدار سیاسی و فکری تشیع در عصر شاه تهماسب تولید شده، ازنقطه نظر مضمونی و روایتی، نسخه ای قابل تامل است؛ زیرا رویکرد نگارگران این نسخه به مضامین شیعه (دوازده امامی)، موجب بروز نشانه ها و نمادها و جلوه های جدیدی از تمهیدات تجسمی و تصویری در مقایسه با سایر مضامین شیعی خلق شده در نگارگری ایرانی گشته است. معرفی مضامین شیعی این نسخه و تحلیل روایت مصور شده در آن ها و تمهیدات تجسمی و تصویری ظهور یافته در این ارتباط، از اهداف این مقاله است. ارائه مقاله به شیوه توصیفی – تحلیلی است. نتیجه این که مضامین شیعی نسخه فالنامه شامل معراج پیامبر (ص)، فتح خیبر، قدمگاه امام رضا (ع)، نجات مردم از دست دیو توسط امام رضا (ع)، تابوت حضرت علی (ع)، معجزه دو انگشت حضرت علی (ع) و داوری اخروی، مطابق با باور و روایت تشیع مصور شده اند و بدین منظور نشانه ها، نمادها و تمهیدات تجسمی و تصویری جدیدی در برخی از این نگاره ها به ظهور رسیده که می توان آن ها را به مثابه الگویی از نگارگری شیعی در نظر گرفت و یکی از مولفه های اصلی در شناسایی و سنجش نسخه نگاره های شیعی را، تجلی تصویری باور و روایت مورد نظر شیعه دانست.