اهمیت آموزش استدلال بالینی در آموزش پزشکی

استدلال بالینی فرایند منطقی جمع آوری نکات کلیدی اطلاعات، درک مشکلات و وضعیت بیمار، برنامه ریزی و اجرای مداخلات، ارزیابی مداخلات و بازخورد در فرایند یادگیری است(۱). داشتن آن به عنوان شایستگی و دید بالینی، ضروری تلقی می شود. با این حال، تعداد کمی از برنامه های آموزشی بر این استراتژی آموزشی نوآورانه و خلاقانه تاکید دارد(۲). ممکن است عدم توجه کافی به استدلال بالینی و مفاهیم مربوط به آن، دلیل این باشد که اشتباهات تشخیصی هنوز عامل اصلی آسیب بیمار هستند. استدلال بالینی یک فرآیند تفکر منطقی است که پزشک را به گام های عاقل و هدف مند در تشخیص و درمان هدایت می کند. این در تمام مراحل برخورد با بیمار، از مراحل ابتدایی گرفتن تاریخچه بیماری تا اتمام درمان و پیگیری وجود دارد(۳). استدلال بالینی شامل چهار مولفه؛ جمع آوری اطلاعات، فرضیه سازی بالینی، آزمون فرضیه و تصمیم گیری بالینی (حل مساله) است. در واقع برای رسیدن به استدلال بالینی فرآیندی شناختی شکل می گیرد. این یک فرآیند فرضیه محور است که نیازمند سامان دهی دانسته ها، ایجاد روابط عالی مناسب، ساخت فرضیه و آزمایش آن است(۴). روش تدریس سنتی یک رویکرد استاد شاگردی یا خردسالان و یا تعلیمات سرپرستی نیز نامیده می شود، که در آن به فرایند شناختی منجر به استدلال بالینی توجه بالایی ندارد. فارغ التحصیلان چنین سیستمی معمولا در کاربرد آموخته های نظری خود در محیط بالینی دچار مشکل می شوند(۵). استدلال بالینی جزء کلیدی مراقبت از بیمار و مهارتی است که توسط پزشکان به صورت روزانه به کار گرفته می شود. بسیاری از تکنیک های آموزشی برای آموزش دانشجویان پزشکی از جمله آموزش مبتنی بر مشکل، یادگیری مبتنی بر تیم و ارائه های بالینی، اجرا می شود. علی رغم نیاز واضحی برای استدلال بالینی، اساتید پزشکی، هیچ استاندارد طلایی برای توسعه این مهارت ها ندارند(۶). استدلال بالینی در آموزش پزشکی کشور مغفول مانده و به آموزش آن توجه شایانی نمی شود و  در ارزیابی های رسمی مورد سنجش قرار نمی گیرد، آزمون هایی که در کشور برای ارزیابی دانشجویان برگزار می شوند یکسره محفوظات و دانسته ها را ارزیابی می کنند و معمولا سطوح بالاتر تفکر همچون حل خلاقانه مسایل و استدلال کم تر مورد ارزیابی قرار می گیرند(۷) لذا پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت استدلال بالینی در افزایش کیفیت یادگیری فراگیران علوم پزشکی و کاهش خطا های پزشکی و توجه برگزار کننده های المپیادهای دانشجویی به این حیطه در سال های اخیر، اساتید رشته های علوم پزشکی توجه خاصی به پرورش و یاددهی این مهارت در دانشجویان داشته باشند و در معاونت آموزشی وزارت بهداشت تدابیری برای فراگیری این نوع آموزش و طرح آزمون هایی برای ارزیابی دانشجویان در حیطه استدلال بالینی اتخاذ گردد.