خصوصیات کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در فلات قاره جنوبی دریای خزر

محیط زیست دریای خزر در اثر بهره برداری عظیم انسانی و تخلیه مقادیر زیادی از فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی تحت فشار بسیار زیاد است. مواد مغذی مانند فسفر و نیترات و سایر مواد زاید انسانی از طریق رودخانه ها، و یا ورود مستقیم به دریای خزر ریخته و محیط زیست دریایی و اکوسیستم دریای خزر را تهدید می کنند. وقوع غلظت های بالای فیتوپلانکتون در محیط های آبی در عکس العمل به ورود مواد مغذی گیاهان در اثر فعالیت های انسانی همراه با آثار مضر متعدد محیط زیستی است. بنابراین توزیع و غلظت کلروفیل آ به عنوان شاخص بیومس فیتوپلانکتون از اهمیت بسیار اساسی در مطالعات کیفیت آب و خصوصیات اکولوژیکی محیط های آبی برخوردار است. در این مقاله توزیع غلظت کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در منطقه فلات قاره دریای خزر در مجاورت ایران در دو بخش شرقی و غربی ساحل جنوبی دریای خزر به ترتیب در مجاورت بابلسر در مازندران و شرق بندر انزلی در مقابل دهانه سفیدرود در گیلان تا عمق ۲۰۰ متر ارائه شده است. اندازه گیری های غلظت کلروفیل آ با استفاده از سنسور فلوئورمتر نصب شده بر روی دستگاه CTD در پاییز ۱۳۸۲، پاییز و زمستان ۱۳۸۳ و بهار ۱۳۸۴ انجام و ارائه شده اند. نتایج نشان دهنده تغییرات غلظت کلروفیل آ بیشتر بین ۹۱/۰ تا ۹۹/۰ میلی گرم در مترمکعب در منطقه مورد مطالعه است. در روی ترموکلاین غلظت کلروفیل آ بیشتر۹۳/۰-۹۶/۰ میلی گرم در مترمکعب بوده و در زیر ترموکلاین غلظت کلروفیل آ با تغییرات کم در عمق، بیشتر برابر با۹۱/۰ میلی گرم در متر مکعب و با تغییرات کم فصلی ملاحظه شد. این مقادیر به عنوان اطلاعات پایه در ارزیابی محیط زیستی سواحل جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیاد برخوردارند. مقادیر اندازه گیری شده نشان دهنده غلظت بالای کلروفیل آ در آبهای فلات قاره سواحل جنوبی دریای خزر بالا و ورود مقادیر زیادی از مواد مغذی گیاهان به این ناحیه است. این نتایج ،لزوم اجرای اقدامات لازم برای کاهش ورود مواد مغذی گیاهان، بخصوص گیاهان ناشی از فاضلاب های شهری و کشاورزی به دریای خزر را می رساند.