نگرشی بر تعامل / تقارب تشیع و تصوف در ایران قرن هشتم هجری

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 215

فایل این مقاله در 33 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JHR-16-1_019

تاریخ نمایه سازی: 15 دی 1401

چکیده مقاله:

یکی از مهم ترین عوامل زمینه ساز تشکیل حکومت صفویه در ایران؛ برقراری ارتباط نزدیک شیعیان با صوفیان در قرن هشتم هجری است. پس از حمله مغول به ایران بسیاری از مردم برای در امان ماندن از کشتار آنان به دیرها و خانقاه هایی که صوفیان در حاشیه شهرها ساخته بودند پناه بردند. به همین سبب اندیشه صوفیه به لحاظ کمی در بین مردم گسترش یافت و مردم تصوف را التیام دهنده ی رنج ها و تنها سرپناه خود یافتند. در این دوره شیعیان امامی به دنبال نزدیکی تشیع و تصوف از طریق مولفه های مذهبی و فکری برآمدند و تلاش بسیاری از بزرگان شیعه معطوف به این امر گردید. این مقاله به دنبال پاسخگویی بدین پرسش است که نزدیکی تشیع و تصوف در قرن هشتم هجری و بهره مندی از ظرفیت آنان و نیز تاثیرشخصیت های شیعی و صوفی بر این جریان چگونه بوده است؟ فرضیه این است که حاکمیت مغول و ایجاد فضای باز مذهبی موجب نزدیکی تشیع و تصوف و به تبع آن شکل گیری گفتمان شیعی – صوفی و در نتیجه گسترش مذهب تشیع گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که علما و بزرگان شیعه با شناسایی ظرفیت های موجود در بطن جامعه تصوف قرن هشتم هجری و هم چنین اقبال اکثریت مردم از این فرقه؛ در نزدیکی دیدگاه های مذهبی تشیع و تصوف به موفقیت هایی نائل آمدند و با ایجاد گفتمان شیعی – صوفی زمینه های گسترش مذهب تشیع در بین آحاد مردم و در نتیجه شکل گیری حکومت های شیعی را فراهم نمودند. نظر به اهمیت موضوع این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای انجام گرفته است.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

سیدهاشم موسوی

دانش آموخته دکتری تاریخ اسلام از دانشگاه اصفهان

نصرالله پور محمدی املشی

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آژند، یعقوب (۱۳۶۹). تاریخ ایران دوره تیموریان، تهران، انتشارات جامی ...
  • آژند، یعقوب (۱۳۶۳). قیام شیعی سربداران، تهران، نشر گستره ...
  • آملی، سید حیدر (۱۳۴۷). جامع الاسرار و منبع الانوار، به ...
  • ابن الجوزی، عبدالرحمن بن علی (۱۳۴۸ ق). الدرر الکامنه فی ...
  • ابن الشحنه، ابوالولید محب الدین محمد بن محمد الحنفی (بی ...
  • ابن الفوطی، عبدالرزاق بن احمد (۱۳۵۱ ق). الحوادث الجامعه، تحقیق ...
  • ابن المطهر الحلی، الحسن بن یوسف «ب» (بی تا). نه ...
  • ابن المطهر الحلی، الحسن بن یوسف، الملقب بالعلامه الحلی «الف» ...
  • ابن بطوطه (۱۳۷۰). سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه محمدعلی موحد، تهران، ...
  • ابن عربشاه، احمد بن محمد بن عبدالله الدمشقی الرومی (۱۲۸۵ ...
  • ابن کثیر، عمادالدین ابوالفداء اسماعیل (۱۳۵۱ ق). البدایه و النهایه، ...
  • ابن میثم البحرانی، میثم بن علی بن میثم (۱۲۷۶ ق). ...
  • ابوالفداء، اسماعیل بن علی بن محمود الشافعی (۱۲۸۶ ق) الملک ...
  • اسمیت، جان ماسون (۱۳۶۱). خروج و عروج سربداران، ترجمه ی ...
  • امین، سید محسن (۱۴۰۶ ق). اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات ...
  • باباپور، محمدمهدی، (۱۳۹۴)؛ «رابطه تشیع و تصوف در آثار سید ...
  • پطروشفسکی، ایلیا پاولوویچ (۱۳۴۱). نهضت سربداران در خراسان، چاپ سوم، ...
  • پور موسوی، سید محمدعلی، (۱۳۹۳)؛ «سیاست های دینی مغولان و ...
  • تامر، عارف (۱۹۷۸ م). اربع رسائل اسماعیلیه، چاپ عارف تامر، ...
  • تشکری، علی اکبر؛ نقیبی، الهام، (۱۳۹۳)؛ «تعامل و تقابل تصوف ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمان (۱۳۷۰). نفحات الانس من حضرات القدس، چاپ ...
  • جعفری، سید محمدمهدی (بی تا). تشیع، دایره المعارف تشیع، تهران، ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۸۸). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا ...
  • حاجی خلیفه (۱۳۷۶). تقویم التواریخ، تصحیح میرهاشم محدث، تهران، احیا ...
  • حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله (۱۳۷۲). زبده التواریخ، به ...
  • حضرتی، حسن؛ ناضح ستوده، منیره، (۱۳۸۹)؛ «تبیین نظری نهضت های ...
  • حیدرالاملی، بهاءالدین حیدر بن علی بن حیدر العلوی ال طبری ...
  • خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (۱۳۸۰). تاریخ حبیب السیر، ...
  • الخوانساری، محمدباقر (۱۳۰۷ ق). روضات الجنات، تهران، بی جا ...
  • رجایی بخارایی، احمدعلی (۱۳۷۵). فرهنگ اشعار حافظ، تهران، انتشارات علمی ...
  • رضا قلیخان، المتخلص بهدایت (۱۳۰۵ ق). ریاض العارفین، تهران، بی ...
  • زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۶۶). دنباله جستجو در تصوف ایران، چاپ ...
  • زنوزی، محمدحسن بن عبدالرسول (۱۳۷۰). ریاض الجنه، روضه ۴، قسم ...
  • السخاوی، شمس الدین محمد بن عبدالرحمن (۱۳۵۳ ق). الضوء اللامع ...
  • السراج، ابونصر عبدالله بن علی الطوسی (۱۹۱۴ م). اللمع، تحقیق ...
  • سمرقندی، کمال الدین عبدالرزاق (۱۳۵۳). مطلع سعدین و مجمع بحرین، ...
  • شوشتری، قاضی نورالله (۱۳۵۴). مجالس المومنین، تهران، کتاب فروشی اسلامیه ...
  • الشیبی، کامل مصطفی (۱۳۵۹). تشیع و تصوف تا آغاز سده ...
  • شیرازی، ابن همام (۱۳۷۹). شرح حدیث حقیقت، تحقیق سید محمد ...
  • صفا، ذبیح الله (۱۳۷۲). تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دهم، ...
  • طب اطبا، محمد بن علی (ابن طقطقی) (۱۳۶۷). تاریخ فخری، ...
  • عامر البصری، عزالدین ابوالفضل عامر بن عامر البصری (بی تا). ...
  • غنی، قاسم (۱۳۴۰). تاریخ تصوف در اسلام، چاپ دوم، تهران، ...
  • فروند، ژولین (۱۳۶۲). جامعه شناسی ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک ...
  • فصیحی خوافی، احمد بن جلال الدین محمد (۱۳۳۹). مجمل فصیحی، ...
  • کربن، هانری (۱۳۸۵). «سید حیدر آملی؛ متاله شیعی عالم تصوف»، ...
  • گولپینارلی، عبدالباقی (۱۳۷۴). فهرست متون حروفیه، ترجمه توفیق ه. سبحانی، ...
  • مبلغی آبادانی، عبدالله (۱۳۷۶). تاریخ صوفی و صوفی گری، چاپ ...
  • مجد، مصطفی (۱۳۸۸). ظهور و سقوط مرعشیان، تهران، نشر رسانش ...
  • مرعشی، سید ظهیرالدین (۱۳۶۳). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، ...
  • مسعودی فرد، جلیل، (۱۳۸۹)؛ «نقش اجتماعی خانقاه در قرن هشتم ...
  • معصوم علی، الحاج... النعمه اللهی الشیرازی (۱۳۱۹ ق). طرایق الحقائق، ...
  • المقدس، مطهر بن طاهر (بی تا). البدء و التاریخ، طبع ...
  • موسوی مشعشع، سید محمد بن فلاح (بی تا). کلام المهدی، ...
  • میرخواند، محمدبن خداوند شاه بن محمود (۱۳۸۰). روضه الصفا (فی ...
  • وصف الحضره شیرازی، فضل الله بن عبدالله (۱۲۶۹ ق). تجزیه ...
  • Terry(۱۹۸۳). timurid heart. Wiesbaden: Reichert ...
  • B.S. (۱۹۸۶). Religion in the Timurid and Safavid, the cambrige ...
  • Bausani, A. (۱۹۷۱). Muhammad or Darius? The Element and Basis ...
  • Manz, Beatrice (۲۰۰۷). power, politics andreligion in timurid iran. newyork. ...
  • Mazzaoui, Michel M. (۱۹۷۲). The origins of the Safavids: Sufism ...
  • Morgan, David. (۱۹۸۲). Medieval History Writing in the Christian and ...
  • Roux, jean Paul. (۱۹۸۶). Tolerance religious in Turk and Mongolia ...
  • نمایش کامل مراجع