پیش بینی حساسیت وقوع زمین لغزش به منظور مدیریت ریسک زمین لغزش در حوضه آبخیز بار نیشابور

زمینه و هدف: پهنه بندی حساسیت وقوع زمین لغزش با استفاده از روش های مختلف، یکی از راه کارهای مدیریت زمین لغزش است. هدف از این پژوهش، ارزیابی حساسیت وقوع زمین لغزش در حوضه آبخیز بار نیشابور در استان خراسان رضوی با استفاده از الگوریتم ماشین بردار پشتیبان (SVM) است. روش: ابتدا از طریق بازدیدهای میدانی و تصاویر ماهواره ای Google Earth، لایه زمین لغزش های منطقه که توسط اداره کل منابع طبیعی تهیه شده بود، اصلاح گردید. در نهایت ۷۳ مورد زمین لغزش شناسایی و لایه مربوط (به صورت نقطه ای) به این زمین لغزش ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) تهیه شد. از این تعداد زمین لغزش،۷۰ درصد به منظور آموزش مدل و ۳۰ درصد باقیمانده به منظور اعتبارسنجی مدل سازی مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه با توجه به مرور منابع گسترده و نظرات کارشناسی ۱۶ عامل موثر بر وقوع زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه شناسایی و لایه های مربوط به این پارامترها تهیه گردید. سپس با استفاده از الگوریتم SVM در محیط نرم افزار ModEco، نقشه حساسیت زمین تهیه شد و در نهایت، این نقشه به پنج کلاس با حساسیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم گردید. در پایان، عملکرد این الگوریتم با استفاده از منحنی ROC مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، سطح زیر نمودار (AUC) با استفاده از داده های آموزشی،۸۷/۰ و با استفاده از داده های صحت سنجی، ۸۵/۰ به دست آمد. لذا الگوریتم SVM عملکرد خیلی خوبی جهت ارزیابی حساسیت زمین لغزش در منطقه مورد مطالعه دارد. همچنین ارزیابی مدل بر اساس شاخص کاپا نشان داد که شاخص های طول شیب (LS) و شیب بیشترین تاثیر را در ناپایداری دامنه ها در این منطقه دارند. نتایج پهنه بندی حساسیت نیز نشان داد که ۶/۲۷ درصد از اراضی منطقه که عمدتا در غرب و شمال غرب حوضه واقع شدند در کلاس با حساسیت زیاد و خیلی زیاد قرار گرفتند. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده در مرحله آموزش مدل و هم در مرحله اعتبارسنجی بیانگر این مطلب است که الگوریتم SVM، از نظر صحت و اعتبار مدل سازی مورد تایید میباشد. در نتیجه، نقشه حساسیت زمین لغزش به دست آمده در منطقه مورد مطالعه به عنوان سنگ بنای تحقیقات زمین لغزش در مواقع بحرانی، برنامه ریزی کاربری اراضی، کاهش خسارات و خطرات زمین لغزش می تواند به عنوان یک ابزار مدیریتی مورد استفاده قرار می گیرد.