شاهنامه بینافرهنگی: بررسی نسخه مصور شاهنامه بزرگ ایلخانی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 287

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JPNFA-18-2_012

تاریخ نمایه سازی: 19 دی 1401

چکیده مقاله:

شاهنامه بزرگ ایلخانی یکی از شاهکارهای عصر مغول و مکتب تبریز است. این نسخه مصور به خوبی روایت شاهان ایلخانی و ارتباطات فرهنگی و هنری آن روزگار را با زبان تصویر بیان می کند. این شاهکار ایلخانی از دست حوادث روزگار مصون نمانده و به خاطر طمع صاحبانش شیرازه آن گسسته شده است، اما همان اوراق برجای مانده به خوبی اوج هنر ایلخانی را به نمایش می گذارد. این پژوهش نگاره های این نسخه را از منظر شاخصه های تصویری بررسی می کند و نشان می دهد که چگونه هنر ایران و شرق دور در این نسخه با هم گره خورده است. این پیوند در نمایش چهره های چینی – مغولی و شیوه تصویرگری طبیعت (درخت، کوه و ابر) مشهود است. علاوه بر این شاخصه های تصویری دیگر این نسخه نظیر نمادپردازی فرهمندی شاهان، شیوه تصویرگری صحنه های نبرد و سوگ نگاری نیز بررسی می شود. در برخی موارد نیز نگاره های این نسخه با نسخه جامع التواریخ که هر دو در یک دوره و یک سبک به تصویر درآمده اند قیاس می شود. حاصل بررسی نشان می دهد که در نگاره های شاهنامه بزرگ ایلخانی اسلوب هنری فرهنگ های مختلف با هم درآمیخته است: از سویی تاثیرپذیری از نقاشی چینی در چهره پردازی و منظره سازی به چشم می خورد، از سوی دیگر فرهنگ مغولی بر نگاره ها غلبه دارد، علاوه بر این بن مایه نگاره ها در تصاویر ایران باستان ریشه دارد، حتی این تاثیرپذیری تا فرهنگ های دوردست نظیر هنر بیزانس هم پیش رفته است. از این رو می توان این نسخه را شاهنامه ای بینافرهنگی دانست که چندین سنت فرهنگی (مغول، چین، ایران باستان، بیزانس) را در یک نسخه واحد تلفیق کرده است.

نویسندگان

فاطمه ماه وان

دانشگاه فردوسی مشهد

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • بایرام­زاده، رضا و احمدی علیایی، سعید. (۱۳۹۵). «تداوم حضور نقش­مایه ...
  • ­ بلر، شیلا. (۱۳۸۷)، «الگوهای هنرپروری و آفرینش هنری در ...
  • ­ بهار، مهرداد. (۱۳۷۵)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه ...
  • ­ پورداوود، ابراهیم. (۱۳۷۷). یشت­ها (ج ۲)، تهران: اساطیر ...
  • ­ حسینی، محمود. (۱۳۹۲)، شاهنامه بزرگ ایلخانی (دموت)، تهران، عطار ...
  • ­حصوری، علی. (۱۳۸۷)، سیاوشان، چاپ سوم، تهران: چشمه ...
  • ­خزایی، محمد. (۱۳۸۷)، «شاهنامه سلطان ابوسعید مهم ترین شاه کار ...
  • ­دوست محمد هروی. (۱۳۷۲)، «دیباچه مرقع بهرام میرزا»، کتاب­آرایی در ...
  • ذکاء، یحیا. (۱۳۶۷)، «ابر»، دایره­المعارف بزرگ­ اسلامی، تهران: مرکز دایره ...
  • ­سرافرازی، عباس و لعل شاطری، مصطفی. (۱۳۹۴)، «تاثیر هنر چین ...
  • سعیدنیا، احمد. (۱۳۷۹)، «پژوهشی در ربع رشیدی»، هنرهای زیبا، ش ...
  • سودآور، ابوالعلاء. (۱۳۸۳)، فره ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، ...
  • ­طالب­پور، فریده. (۱۳۸۷)، «بررسی نقوش کاشی­های کاخ آباقاخان در تخت ...
  • ­فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۵)، شاهنامه فردوسی (هم راه با چهار مقدمه ...
  • فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۶)، شاهنامه، چاپ جلال خالقی­مطلق، تهران: مرکز دایره ...
  • ­گرابار، اولگ. (۱۳۶۹)، «یادداشت هایی درباره تصاویر شاهنامه دوموت»، چیستا، ...
  • ­ گری، بازل. (۱۳۸۴)، نقاشی ایرانی، ترجمه عربعلی شروه، تهران: ...
  • ­ گریشمن، رمان. (۱۳۷۰). هنر ایران در دوره پارتی و ...
  • ماه­وان، فاطمه و یاحقی، محمد جعفر. (۱۳۹۴). «بررسی نمادهای تصویری ...
  • مرادخانی، حجت، سجودی، فرزان، نصری، امیر. (۱۳۹۰)، «تطبیق نشانه شناختی ...
  • ­مقدم اشرفی، م. (۱۳۶۷). همگامی نقاشی با ادبیات در ایران، ...
  • وصاف­الحضره، عبدالله بن فضل­الله. (۱۳۳۸)، تاریخ وصاف، تهران: ابن سینا ...
  • یاحقی، محمدجعفر. (۱۳۸۶). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات ...
  • Bayram-zade. R & Ahmadi. S (۱۳۹۵). “Tadavom-e Hozoor-e Naghsh-maye-ye Noor ...
  • Sh (۱۳۸۷). “Olgoo-ha-ye Honar-parvari va Afarinesh Honari dar Iran-e Dore-ye ...
  • M & Kasraeeyan. N (۱۳۷۵). Pazhooheshi dar Asatir-e Iran, Tehran, ...
  • A (۱۳۷۷). Yasht-ha, Vol ۲, Tehran, Asatir ...
  • M (۱۳۹۲), Shahname-ye Bozorg-e Ilkhani (Demotte),Tehran: Attar ...
  • Hasoori, A (۱۳۸۷), Siavoshan, Tehran ...
  • M (۱۳۸۷). “Shahname-ye Soltan Aboo-saeed Mohemtarin Shahkar-e Negargari-ye Ilkhanid”, Ketab-e ...
  • Doost Mohammad Heravi (۱۳۷۲), “Dibache-ye Moragha-e Bahram Mirza”, Ketab-araee dar ...
  • Y (۱۳۶۷), “Abr”, Daerat al-Maaref-e Bozorg-e Islami, Tehran, Markaz-e Daerat ...
  • A & Lal Shateri. M (۱۳۹۴). “Tasir-e Honar-e Chin bar ...
  • A (۱۳۷۹). “Pazhooheshi dar Rab’-e Rashidi”, Honar-ha-ye Ziba, No. ۷ ...
  • Soodavar, A (۱۳۸۳). Farreh Izadi dar Aeen-e Padeshahi-ye Iran Bastan, ...
  • Taleb poor. F (۱۳۸۷), “Barrasi-ye Noghoosh-e Kakh-e Abagha Khan dar ...
  • Ferdowsi, A (۱۳۸۵). Shahnameh, Tehran ...
  • Ferdowsi, A (۱۳۸۶). Shahnameh, Critical edition by Khaleghi Motlagh. J, ...
  • O (۱۳۶۹). “Yaddasht-ha-ee darbare-ye Tasavir-e Shahname-ye Demotte”, Chista, No. ۷۴-۷۵ ...
  • B (۱۳۸۴). Naghashi-ye Irani, Trans. Sharve. A, Tehran: Donya-ye no ...
  • R (۱۳۷۰), Honar-e Iran dar Dore-ye Parti va Sasani, Trans. ...
  • F, Yahaghi. M.J (۱۳۹۴), “Barrasi-ye Namad-ha-ye Tasviri-ye Far”, Pazhoohesh Name-ye ...
  • Morad khani. H & Sojoodi. F & Nasri. A (۱۳۹۰), ...
  • Moghaddam Ashrafi. M (۱۳۶۷). Hamgami-ye Naghashi ba Adabiyat dar Iran, ...
  • Vassaf al-Hazre. A (۱۳۳۸). Tarikh Vassaf, Tehran: Ibn-e Sina ...
  • M.J (۱۳۸۶), Farhange Asatir va Esharat-e Dastani dar Adab-e Farsi, ...
  • نمایش کامل مراجع