بررسی محتوایی روایات ناظر بر ثواب «کیوم ولدته امه»

بخش نسبتا عظیمی از آموز­های روایی به بیان ثواب اعمال اختصاص پیدا کرده که می­توان با نگاه تربیتی آن­ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. آموزه­های مزبور از تنوع قابل ملاحظه­ای برخوردارند که یکی از قالب­های عام، استفاده از قالب تمثیل است. در تمثیلات ثوابی به لحاظ طبیعت تمثیل و تشبیه، ارزش «مشبه به» به مراتب بیشتر از «مشبه» بوده و بدین سبب انگیزه لازم برای انجام در مخاطب ایجاد شده است. یکی از تمثیلات ثوابی که کاربرد نسبتا فراوانی دارد، استفاده از قالب تولد دوباره می­باشد. با پژوهشی که انجام یافت معلوم گردید قالب «کیوم ولدته امه» بیش از سی بار در روایات به کار رفته که همگی را می­توان در سه محور مقدمات عبادت، عبادت و خدمات اجتماعی، ذیل هشت عنوان دسته­بندی نمود: ۱. وضو و غسل، ۲. نماز، ۳. روزه، ۴. حج، عمره و زیارت، ۵. قرائت قرآن، ۶. ذکر و دعای خاص، ۸. رسیدگی به بیمار و تجهیز میت. در این دسته از روایات ثواب عناوین هشت­گانه مزبور تولد دوباره و بازگشت به پاکی روز ولادت معرفی شده است. از کنار هم نهادن این عناوین، با بررسی محتوایی و فارغ از بحث سندی می­توان چنین نتیجه­گیری کرد که عناوین مزبور زمینه توبه و مغفرت گناهان را برای فرد انجام دهنده فراهم می­کنند که به فعلیت رسیدن آن در گرو عمل به مجموعه آموزه­های دینی است. ضمن این که تعیین ثواب بازگشت به پاکی روز ولادت برای عناوین هشت­گانه مزبور امری قراردادی نبوده، بلکه نوعی حکایت از واقع و تاثیر تکوینی عمل است.