احتمال وجود عالم پس از مرگ و آموزه ثواب و عقاب اعمال در حیات اخروی در فلسفه دیوید هیوم

در حوزه فلسفه دین، مسئله وجود عالم پس از مرگ و آموزه ثواب و عقاب اعمال در حیات اخروی یکی از مسائل مهم و غامضی است که متالهان و فیلسوفان دین را به ارائه دیدگاه ­های نابرابر و متناقض درباب آن واداشته است. در این میان، به ­رغم آوازه پرمایه دیوید هیوم به­عنوان یکی از خطیرترین منتقدان فلسفی دین، متاسفانه در دهه ­های اخیر اهمیت غیردینی دیدگاه­ های این فیلسوف، به ­ویژه درباب مسئله استقراء و استدلال احتمالی، توجه و کارمایه هیوم­پژوهان را به خود جلب نکرده است. مقاله حاضر، به­عنوان نخستین اثر فلسفی، در پی آن است تا با ارائه تفسیری غیردینی از دیدگاه ­های دیوید هیوم درخصوص احتمال و استقراء، از طریق نمایان­ ساختن ارتباط بین مسئله استقراء و استدلال احتمالی با مسئله باور به وضعیت آتی و آموزه ثواب و عقاب آتی اعمال در فلسفه دین این فیلسوف، نشان ­دهد که هدف اصلی تحلیل­ های انتقادی دیوید هیوم از اعتبار و اهمیت عملی استدلال­ های استقرائی دینی، با تهیه تبیینی از بنیان ­های استدلال احتمالی، رد اهداف اصلی مدافعان اثرگذار ارتدوکسی است. هدف مدافعان ارتدوکسی این بود که بر اساس تجربیات ما از این دنیا نشان دهند که آدمی در وضعیت آتی؛ یعنی در آخرت، ثواب و عقاب اعمال خود را خواهد دید و احتیاط ایجاب می ­کند که ما سلوک خود را در این زندگی باتوجه به انتظاراتمان از سعادت و شقاوت در زندگی بعدی هدایت کنیم. ما نشان خواهیم داد که دیوید هیوم تبیین طبیعت­گرایانه­­ای را از سازوکارها و مکانیسم ­های روان­شناختی برای بنیان استدلال احتمالی ارائه می ­دهد که باورهای ما درخصوص آتی را ایجاد می­ کنند و بر اساس همین تبیین نشان می­ دهیم که در فلسفه این فیلسوف استدلال­ های دینی درخصوص آموزه وضعیت آتی برای ترغیب ما یا تاثیر بر سلوک ما شکست می­ خورند، و لذا، آموزه ثواب و عقاب آتی اعمال برای آدمی حاصلی ندارد.