اثر ارتفاع و خصوصیات خاک بر برخی متابولیت های ثانویه اندام های مختلف بنفشه معطر (Viola odorata L.) در رویشگاه های مختلف طبیعی استان مازندران

عوامل محیطی مختلف شامل ارتفاع از سطح دریا و خصوصیات خاک بر رشد و تولیدات گیاهان در اکوسیستم های طبیعی موثر است. گیاه دارویی بنفشه معطر (Viola odoratata L.) از خانواده Violaceae، علفی و چند ساله بوده و به صورت خودرو در نواحی کوهستانی شمال ایران و در برخی از نواحی کشور رویش دارد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی و مقایسه فیتوشیمایی و فعالیت آنتی اکسیدانی اندام های برگ، گل و ریشه گیاه در نه رویشگاه استان مازندارن در اسفند ماه سال ۱۳۹۸ صورت گرفت. پس از جمع آوری اندام های هوایی و زمینی گیاه در مرحله گلدهی و تهیه عصاره متانولی از طریق التراسونیک، محتوای فنلی و فلاونوئیدی بترتیب از روش های فولین سیکالتو و رنگ سنجی کلرید آلومینیوم، فعالیت آنتی اکسیدانی با آزمون مهار رادیکال های آزاد دی فنیل پیکریل هیدرازیل (DPPH) و آنتوسیانین گل از روش واگنر سنجیده شد. طبق نتایج بدست آمده مقدار فنل گل و برگ به ترتیب با افزایش ارتفاع کاهش و افزایش و درصد فعالیت آنتی اکسیدانی گل افزایش یافتند، اما مقدار فلاونوئید ها تحت تاثیر ارتفاع رویشگاه قرار نگرفتند. در بررسی خصوصیات خاک، محتوای آنتوسیانین گل متاثر از کمبود فسفر قابل جذب در رویشگاه ۳ فیروزجاه بابل و رویشگاه ۶ محمدآباد بهشهر افزایش یافت. همچنین بطورکلی در بررسی مواد موثره، ناحیه ۷ دارای درصد فعالیت آنتی اکسیدانی گل (۹۵/۶۷ درصد) و ریشه (۱۸/۸۶ درصد)، فنل برگ (۳۲/۱۴۲ میلی گرم/گرم) و ریشه (۲۱/۵۵ میلی گرم/گرم) و آنتوسیانین گل (۵۲/۶ میکرومول/گرم) در بنفشه معطر به مقدار بالایی بود، بنابراین می توان به عنوان ناحیه برتر انتخاب کرد و نمونه های این ناحیه را به عنوان بانک ژنی در تکثیر جنسی و غیر جنسی استفاده کرد.