دنیای پژوهش و رمز و رازهای آن؛ شفافیت و صداقت

تا کنون درباره سه راز مهم دنیای پژوهش یعنی خلاقیت و نوآوری [۱]، کار بدون وقفه [۲] و انتخاب یک یا دو موضوع اصلی مورد علاقه [۳] صحبت کرده ایم. یکی از جنبه های بسیار مهم دیگر دنیای پژوهش، شفافیت و صداقت در انجام آن است [۴]. ضروری است که شما در انجام هر کار پژوهشی و چاپ نتایج حاصل از آن، شفافیت و صداقت را سرلوحه کار خویش قرار دهید. از همین رو، توصیه شده است که کلیه موضوعات پژوهشی که به ذهن خلاقتان می رسد را ابتدا بر اساس مطالعه تمامی متون موجود، در بوته آزمایش قرار دهید [۵]. آیا قبلا مشابه این کار انجام شده است؟ اگر بلی، محققین به چه نتایجی دست یافته اند؟ آیا تناقض در یافته های موجود وجود دارد؟ آیا سوال مهمی وجود دارد که بدون پاسخ باقی مانده باشد؟ تنها زمانی شما باید اقدام به نگارش یک طرح پژوهشی نمائید که از نوآوری و آن، اطمینان لازم را با بهره گیری از متون موجود کسب کرده باشید. اگر مطالعات شما نشان می دهد که موضوع بکر است، پس بهتر است برای انجام آن، یک طرح پژوهشی دقیق را به رشته تحریر در آورید. این نکته بدان معناست که شما دقیقا نشان می دهید که پیرامون موضوع مورد علاقه ی شما تا به حال، چه دانشی موجود است؟ چه سوال هایی باقی مانده است؟ شما قرار است که چگونه به بخشی از این سوالات پاسخ دهید؟ طرح پژوهشی باید آن قدر دقیق به رشته تحریر در آید که اگر شما به دلایلی نتوانستید موضوع پژوهشی را انجام دهید، فرد دیگری بتواند آن را بدون مراجعه به شما انجام دهد. اکنون که طرح پژوهشی شما آماده شده است، باید آن را به ذی صلاح ترین شورای پژوهشی و کمیته اخلاق تقدیم کنید تا مورد مطالعه قرار گرفته، ایرادات آن رفع شده، بودجه لازم برای اجرای آن تصویب گردیده و تاییدیه کمیته اخلاق را دریافت نماید. هیچ طرح پژوهشی را شروع نکنید، مگر اینکه مصوبه شورای پژوهشی و تاییدیه کمیته اخلاق آن را قبلا دریافت کرده باشید [۶]. پس از تصویب طرح و تایید آن توسط کمیته اخلاق، با رعایت همه جوانب کار پژوهشی خود را شروع کنید. فرقی نمی کند که در آزمایشگاه کار می کنید یا در جامعه یا در بیمارستان و یا هر کجای دیگر. ثبت دقیق وقایع روزانه را فراموش نکنید. هر اتفاقی که می افتد، هر گامی که برمی دارید و هر نتیجه ای که می گیرید را همراه با دقت و با ذکر جزئیات یادداشت کنید. ضروری است که مراحل انجام مطالعه شما دقیقا مطابق با پروپوزال تان پیش رود. اما اگر هر جا لازم بود که تغییری ایجاد شود، حتما شورای پژوهشی و کمیته اخلاق را در جریان قرار داده و موافقت مجدد آن ها را کسب کنید. وقتی که داده های لازم به دست آمد، دقیقا مطابق با پروپوزال شروع به تجزیه و تحلیل داده ها و نوشتن نتایج کنید. ضروری است که داده های به دست آمده نظیر پرسشنامه ها و یا چک لیست های پر شده را به دقت وارد نرم افزارهای آماری کرده و حداقل برای پنج سال آن ها را در جای امنی نگه داری کنید. نباید هویت افراد تحت مطالعه افشاء گردد و شما نباید به هیچ وجه داده ها را دستکاری یا ابداع کرده تا به نتایج دلخواه تان برسید [۷]، بلکه باید با صداقت و شفافیت هر چه تمام تر، آن ها را ثبت کرده، تجزیه و تحلیل نموده و گزارش نمائید. حتی اگر به نتایج مورد نظرتان دست نیافته اید، باید همه چیز را طبق آن چه که به دست آمده گزارش نمائید. به هنگام نگارش نتایج تحقیق چه در قالب یک گزارش کوتاه یا یک مقاله، باید اصول اخلاقی مرتبط با پژوهش را رعایت نموده و از کپی کردن نتایج مطالعات دیگران و حتی مطالعات قبلی خودتان پرهیز نمائید [۸]. اگر سردبیر، داوران و ویراستاران سوالاتی از مقاله شما کردند، با صداقت هر چه تمام تر آن ها را پاسخ دهید. یادتان باشد که نتایج مطالعه شما نه تنها مورد استناد سایر دانشمندان قرار خواهد گرفت، بلکه تاثیر مهمی را در سلامت آحاد جامعه بر جای خواهد گذاشت، پس تا جایی که می توانید شفافیت و صداقت را سرلوحه کار خویش قرار دهید.