بررسی نحوه ی فعالیت روزانه و تولید مثلی سرخرطومی جالیز، (Acythopeus curvirostris persicus (Col.: Curculionidae، در بیرجند

سرخرطومی جالیز،Acythopeus curvirostris persicus Thompson ، یکی از آفات مهم جالیز می باشد که در کشورهای خاورمیانه انتشار دارد. در این تحقیق نحوه ی فعالیت حرکتی و پروازی روزانه و فصلی سرخرطومی جالیز در شرایط مزرعه با استفاده از تله های سطلی حاوی حشرات نر و میوه ی خیار و نیز الگوی رفتار جفت گیری و تاثیر آن بر باروری (در شرایط نیمه صحرایی) و زادآوری (در شرایط آزمایشگاهی) بررسی شد. نتایج این بررسی، دوره ی فعالیت آشکاری را طی روز در هر دو جنس نر و ماده سرخرطومی جالیز نشان داد. اوج فعالیت حرکتی بین ساعات ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ صبح و ۱۷:۰۰ تا ۱۹:۰۰ عصر مشاهده شد. حداکثر سرخرطومی های به دام افتاده در تله ی بعد از ظهر (ساعت ۱۴:۰۰) بود. حشرات کامل نر و ماده به طور هم زمان در ابتدای فصل کاشت هندوانه (اواخر خرداد ماه) ظاهر شده و تعداد سرخرطومی های به دام افتاده در اوایل مهر با شکار ۶/۲ ± ۱/۶ سوسک در هفته به اوج خود رسید. جفت گیری حدود هشت روز پس از خروج از لانه ی شفیرگی آغاز شد. حداکثر جفت گیری از ساعت ۱۴:۳۰ تا۱۶:۳۰ بود. دفعات جفت گیری در طول عمر حشرات نر (۴/۳ ± ۳/۱۸) نزدیک به دو برابر حشرات ماده (۲/۲ ± ۶/۹) بود. میانگین تخم های گذاشته شده طی دوره ی تولید مثل در دو حالت یک بار و چندین بار جفت گیری به ترتیب ۵/۳ ± ۲/۲۹ و ۲/۶ ± ۴/۵۲ عدد تخم در هر فرد ماده بود. تخم ریزی در ۱۲ و ۳۶ روز پس از جفت گیری به حداکثر رسید. درصد تخم های تفریخ شده در حالت های یک بار و چندین بار جفت گیری به ترتیب ۷ ± ۸۵ درصد و ۹ ± ۵/۸۲ درصد بود. چندین بار جفت گیری در باروری و زادآوری حشرات ماده سرخرطومی جالیز تاثیر معنی داری نداشت. همچنین رابطه ای بین دما و فراوانی جفت گیری مشاهده نشد.