جهان اسلام؛ عوامل واگرایی و زمینه های همگرایی

جهان اسلام با جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر، به منزله ی یک قطب جمعیتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بزرگ، گستره ی وسیعی از کره ی خاکی را در بر می گیرد که با وجود داشتن قابلیت­های مهم برای همگرایی، گرفتار واگرایی شده است. این تحقیق در پی پاسخ این سوال است که عوامل واگرایی و زمینه های همگرایی در جهان اسلام چیست؟ جهان اسلام، دارای زمینه های مناسبی برای همگرایی است اما نتوانسته است گام های موثری در مسیر همگرایی بردارد. استبداد داخلی، اختلافات سیاسی، ملی گرایی افراطی، بی ثباتی سیاسی، رقابت های منطقه ای، استعمار و صهیونیسم بر سر راه همگرایی جهان اسلام وجود دارد. در این میان، استبداد داخلی و سلطه ی استعمار، از مهم ترین خلل ها درروند همگرایی جهان اسلام محسوب می شوند. با وجود این، زمینه های همگرایی نیز به قدری فراوان اند که می توان به آسانی همبستگی اسلامی را تصور کرد. جهان اسلام به عنوان یک سیستم منطقه ای از عوامل پیونددهنده ی فراوانی برخوردار است که از جمله می توان به پیوستگی جغرافیایی، قابلیت های ژئوپلیتیکی، تهدیدات مشترک خارجی، قابلیت های تجاری و اقتصادی و همگونی دینی و فرهنگی اشاره کرد. که روند همگرایی را تسهیل کرده و موانع همگرایی را نادیده می گیرد.