بررسی جایگاه مصادر و افعال کهن، کمیاب و متروک فارسی در فرهنگنامه قرآنی

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 221

فایل این مقاله در 35 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CLASS-13-1_002

تاریخ نمایه سازی: 3 بهمن 1401

چکیده مقاله:

زبان فارسی دری از آغاز قرن چهارم تا قرن هفتم، گنجینه ای گسترده از واژه های اصیل و کهن را در خود گرد آورده است، که بسیاری از آنها بر اساس زبان ها و گویش های متنوع جغرافیایی شکل گرفته اند یا وام واژهایی هستند که از مناطق اطراف، بویژه ناحیه شرق ایران به فارسی دری راه یافته اند. بازجست این واژه های سره، کمیاب و مهجور، بویژه مصادر و افعال در فرهنگنامه قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن بر اساس صد و چهل و دو نسخه خطی کهن، به شناخت سیر تحول تاریخی نظام زبان فارسی از دیدگاه زبان شناسی، معناشناسی، دستور زبان، تصحیح نسخه های خطی و غنای واژه نامه ها و ترجمه قرآن کریم، کمک می کند. این پژوهش، نخست با استخراج مصادر و افعال کهن و نادر فرهنگنامه قرآنی، گزینش تعدادی از کمیاب ترین و کم کاربردترین مصادر و افعال و دسته بندی آنها در سه بخش گونه های فارسی باستان و میانه، افعال ناشناخته و وام واژه ها، با استناد به واژه نامه های معتبر و متون کهن، ریشه، معنی و کاربرد این فعل ها را تجزیه و تحلیل کرده است. هدف از این جستار، نشان دادن نقش ترجمه های قرآن در غنای نظام واژه سازی زبان فارسی و نتایج به دست آمده بیانگر بهره گیری گسترده مترجمان فارسی زبان قرآن از همه توانایی های واژه سازی در زبان فارسی است.

کلیدواژه ها:

فارسی دری ، فرهنگنامه قرآنی ، مصادر و افعال کهن و مهجور

نویسندگان

مریم ایزدی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاداسلامی، نجف آباد،ایران

قربانعلی ابراهیمی

استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاداسلامی ،نجف آباد،ایران

عطامحمد رادمنش

استاد زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی ،نجف آباد،ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آیت الله زاده شیرازی، سیدمرتضی (۱۳۶۷)، «تفسیری کهن به زبان ...
  • ابوالقاسمی، محسن (۱۳۷۳)، ماده های فعل های فارسی دری، تهران: ...
  • ارانسکی، یوسیف (۱۳۹۴)، زبان های ایرانی، مترجم علی اشرف صادقی، ...
  • ارداویرافنامه (۱۳۸۲)، ترجمه و تحقیق ژاله آموزگار، چاپ دوم، تهران: ...
  • اسدی طوسی، ابومنصور علی بن احمد (۱۳۱۹)، لغت فرس، به ...
  • اشمیت، رودیگر (۱۳۸۳)، راهنمای زبان های ایرانی، مترجمان آرمان بختیاری ...
  • الکرمینی، علی بن محمد بن سعید الدیب (۱۳۸۵)، تکمله الاصناف، ...
  • بندهشن (۱۳۹۵)، ترجمه مهرداد بهار، چاپ پنجم، ویراست دوم، تهران: ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۴۵)، واژه نامه بندهش، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ...
  • بیهقی، ابوجعفر احمد بن علی بن محمد المقری (۱۳۶۶)، تاج ...
  • پادشاه، متخلص به شاد محمد (۱۳۳۵)، فرهنگ آنندراج، زیر نظر ...
  • ترجمه تفسیر طبری (۱۳۵۶)، به اهتمام حبیب یغمایی، ۷ جلد، ...
  • تفسیری بر عشری از قرآن مجید (۱۳۵۳)، تصحیح جلال متینی، ...
  • جعفری دهقی، محمود و صدری، امیر عمادالدین (۱۳۹۰)، «وام واژه ...
  • جوینی، عزیز الله (۱۳۶۲)، مصادر اللغه، تهران: موسسه مطالعات و ...
  • حسن دوست، محمد (۱۳۸۹)، فرهنگ تطبیقی - موضوعی زبان ها ...
  • حسن دوست، محمد (۱۳۹۳)، فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی، پنج ...
  • حیدرپور نجف آبادی، ندا، صفری آق قلعه، علی (۱۳۹۶)، «واژه ...
  • خلف تبریزی، محمد حسین متخلص به برهان (۱۳۹۱)، برهان قاطع، ...
  • دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۷)، لغتنامه، زیر نظر محمد معین و ...
  • رازی، حسین بن علی بن محمد بن احمد الخزاعی النیشابوری ...
  • رامپوری، غیاث الدین محمد (۱۳۶۳)، غیاث اللغات، به کوشش منصور ...
  • رجائی، احمدعلی (۱۳۵۵)، پلی میان شعر هجایی و عروضی فارسی ...
  • رشیدی، عبدالرشید بن عبدالغفور بن حسینی مدنی تتوی (۱۳۳۷)، فرهنگ ...
  • رواقی، علی (۱۳۶۲)، آشنایی با قرآن مترجم قدس، کهن ترین ...
  • رواقی، علی (۱۳۸۱)، ذیل فرهنگ های فارسی، با همکاری مریم ...
  • رواقی، علی (۱۳۹۲)، زبان فارسی افغانستان دری، با همکاری زهرا ...
  • رودکی، جعفر بن محمد (۱۳۸۶)، دیوان اشعار، چاپ چهارم، تهران: ...
  • سعدی، مصلح بن عبدالله (۱۳۵۹)، کلیات سعدی، تدقیق در متن ...
  • صادقی، علی اشرف (۱۳۹۲)، فرهنگ جامع زبان فارسی، تهران: فرهنگستان ...
  • عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (۱۳۹۰)، قابوس نامه، به اهتمام غلامحسین ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۹۴)، شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، چهار جلد، ...
  • فره­وشی، بهرام (۱۳۸۱)، فرهنگ فارسی به پهلوی، یک جلد، چاپ ...
  • لازار، ژیلبر (۱۳۹۳)، شکل گیری زبان فارسی، ترجمه مهستی بحرینی، ...
  • معین، محمد (۱۳۷۸)، فرهنگ فارسی، ۶ جلد، چاپ چهاردهم، تهران: ...
  • مکنزی، دیوید نیل (۱۳۷۳)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمه مهشید ...
  • منصوری، یدالله (۱۳۹۴)، فرهنگ ریشه شناختی افعال فارسی میانه (زبان ...
  • ناتل خانلری، پرویز (۱۳۹۲)، دستور تاریخی زبان فارسی، به کوشش ...
  • نظامی گنجه ای، الیاس بن یوسف (۱۳۹۵)، خسرو و شیرین، ...
  • نفیسی (نظام الاطباء)، علی اکبر (۱۳۵۵)، فرهنگ نفیسی، چهار جلد، ...
  • هرن، پاول و هاینریش هوبشمان (۱۳۹۴)، فرهنگ ریشه شناسی فارسی، ...
  • یاحقی، محمد جعفر (۱۳۵۵)، فرهنگنامه قرآنی، فرهنگ برابرهای فارسی قرآن ...
  • یاحقی، محمدجعفر (۱۳۷۷)، گزاره ای از بخشی از قران کریم: ...
  • Henning, W.B. (۱۹۳۹). Sogdian Loan - words in New - ...
  • نمایش کامل مراجع