تدوین برنامه درمانی «اوتیسم یکپارچه با خانواده» و مقایسه اثربخشی آن با «پرنده کوچولو» بر کاهش استرس والدگری والدین کودکان مبتلا به اوتیسم

مقدمه: اوتیسم یکی از رایج ترین اختلالات عصبی- رشدی محسوب می شود که میزان استرس والدگری را به شدت افزایش می دهد. کاهش استرس والدگری، بر درمان کودک تاثیر مثبتی دارد. بر همین اساس، مطالعه حاضر با هدف تدوین برنامه آموزش والدین موثر بر کاهش استرس والدگری والدین کودکان مبتلا به اوتیسم انجام شد. مواد و روش ها: بخش اول این مطالعه از نوع کیفی و حاصل سه دسته اطلاعات شامل مصاحبه عمقی با ۱۱ متخصص، مصاحبه نیمه ساختار یافته با ۳۰ والد و مرور ۱۰۱ مقاله بود. بخش دوم مطالعه از نوع آزمایشی، همراه با گروه شاهد و گروه بدون مداخله بود که در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری انجام گرفت. بدین منظور، ۴۲ والد کودک مبتلا به اوتیسم از میان والدین این کودکان که در زمان انجام پژوهش از مرکز تهران اوتیسم خدمات توا ن بخشی دریافت می کردند، انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده پژوهش، شاخص استرس والدگری Abidin (Parenting Stress Index یا PSI) بود. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس یک طرفه در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ۰۵/۰ > P به عنوان سطح معنی داری داده ها در نظر گرفته شد. یافته ها: بر اساس یافته های مطالعه حاضر، برنامه درمانی اوتیسم یکپارچه با خانواده، بر تقویت گری (۰۳۲/۰ = P)، خلق (۰۱۰/۰ = P)، پذیرندگی (۰۱۳/۰ = P)، سازش پذیری (۰۰۴/۰ = P) و نمره کل استرس کودک (۰۰۴/۰ = P) تاثیر معنی داری داشت. همچنین، با احساس صلاحیت (۰۰۲/۰ = P)، افسردگی (۰۰۱/۰ = P)، انزوای اجتماعی (۰۰۲/۰ = P)، دلبستگی (۰۰۱/۰ > P)، محدودیت نقش (۰۰۱/۰ = P)، سلامت والدین (۰۰۳/۰ = P)، نمره کل استرس والد (۰۰۱/۰ > P) و نمره کل استرس والد- کودک (۰۰۱/۰ > P) رابطه معنی داری را نشان داد. نتیجه‎گیری: در مقایسه با آموزش های والدین پیشین از جمله پرنده کوچولو که به طور عمده بر استرس قلمرو کودک موثر بودند، برنامه درمانی اوتیسم یکپارچه با خانواده به دلیل پرداختن به مسایل خاص هر خانواده و نیز جامع بودن، بر کاهش استرس قلمرو والد نیز موثر می باشد.