بررسی تطبیقی دیدگاه کلامی دو مکتب قم و بغداد در باره تجهیز امام معصوم(ع) (مطالعه موردی: تجهیز علی بن موسی الرضا(ع))

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 169

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_FHNG-10-38_004

تاریخ نمایه سازی: 6 بهمن 1401

چکیده مقاله:

تجهیز امام معصوم(ع) متوفی به دست امام معصوم در قید حیات یکی از مباحثی است که در اندیشه کلامی و فقهی شیعه مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار به شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی تطبیقی باور اعتقادی دو مکتب قم و بغداد در این خصوص پرداخته می شود. با بررسی رویکرد و دیدگاه دو مکتب قم و بغداد روشن می شود که مکتب قم با تعبد و التزام به روایات، تجهیز معصوم متوفی به دست معصوم بعدی را به عنوان قاعده ای قطعی، تغییرناپذیر و فرازمانی و فرامکانی می شناسد؛ حال آنکه فقهای متکلم مکتب بغداد برخلاف فقهای محدث مکتب قم، نه تنها روایات وارد شده در خصوص تجهیز معصوم را در حوزه اخبار آحاد قرار می دهند؛ بلکه قطعیت و تغییرناپذیری این مسئله را به عنوان یک قاعده مسلم کلامی و فقهی نمی پذیرند. مکتب بغداد ضمن آنکه اولویت تجهیز معصوم را به دست معصوم بعدی پذیرفته است، اما آن را به درجه ای از قطعیت ارتقا نداده است تا درصورتی که برای امام زنده در تجهیز امام متوفی موانع و محدودیت هایی به وجود آمد، همچنان خود را ملتزم و متعبد به این قاعده بداند. مکتب متکلمان و محققان، قائل به تجهیز امام حسین، امام کاظم و امام رضا(ع) به دست معصوم بعدی نیست. از گزارش های تاریخی نیز چنین درک می شود که متولی تجهیز امام رضا(ع) عموی ایشان محمدبن جعفر الصادق(ع) بوده است.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

سعید توفیق

دانش آموخته دکترای تاریخ تشیع، دانشگاه اصفهان

وجیهه میری

محقق پسادکتری، گروه تاریخ ، دانشگاه اصفهان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آقابزرگ الطهرانی، محمد محسن. (۱۴۰۳ق). الذریعه الی تصانیف الشیعه. بیروت: ...
  • ابراهیم، فواد. (۱۴۳۳ق). الفقیه و الدوله الفکر السیاسی الشیعی (بحث ...
  • ابن اثیر، علی بن محمد الجرزی.(۱۳۸۵ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: ...
  • ابن اعثم، ابو محمد احمد. (۱۴۱۱ق). الفتوح. تحقیق علی شیری. ...
  • ابن بابویه، محمد بن علی. (۱۴۳۲ق). الاعتقادات. تحقیق و تعلیق ...
  • (۱۳۷۸ق). عیون اخبار الرضا. تحقیق مهدی لاجوردی. تهران: نشر جهان ...
  • (۱۳۷۶ق). الامالی. تهران: نشر کتابچی، چاپ ششم ...
  • ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر. (۱۴۱۱ق). جواهر الفقه. تحقیق ابراهیم ...
  • ابن الجوزی، علی بن محمد. (۱۴۱۲ق). المنتظم فی تاریخ الامم ...
  • ابن حجر العسقلانی، احمد بن علی. (۱۴۰۷ق). لسان المیزان. بیروت: ...
  • ابن حمزه طوسی، محمد بن علی. (۱۴۱۹ق). الثاقب فی المناقب. ...
  • ابن شهرآشوب، محمد بن علی. (۱۳۶۹ق). متشابه القرآن و مختلفه. ...
  • (۱۴۱۲ق). مناقب آل ابی طالب. تحقیق یوسف البقاعی. بیروت: دار ...
  • (۱۴۱۶ق). مصباح الزائر. تحقیق موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء ...
  • (۱۴۲۰ق). طرف من الانباء و المناقب. تحقیق قیس بهجت العطار. ...
  • ابن عبدالوهاب، حسین بن عبدالوهاب. (بی تا). عیون المعجزات. قم: ...
  • ابن العبری، غریغوریوس الملطی. (۱۹۹۲م). تاریخ مختصر الدول. تحقیق انطون ...
  • ابن العماد، عبدالحی بن احمد. (۱۴۰۶ق). شذرات الذهب فی اخبار ...
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (۱۴۰۷ق). البدایه و النهایه. بیروت: ...
  • ابن مالک اشعری، حسن بن محمد. (۱۳۶۱ق). تاریخ قم. ترجمه ...
  • ابن المشهدی، محمد بن جعفر. (۱۳۷۸ق). المزار الکبیر. تحقیق جواد ...
  • ابوالصلاح الحلبی، تقی الدین بن نجم. (۱۴۰۳ق). الکافی فی الفقه. ...
  • (۱۴۰۴ق). تقریب المعارف. تحقیق فارس الحسون. قم، الهادی ...
  • ابوالفرج اصفهانی، علی بن الحسین. (بی تا). مقاتل الطالبیین. تحقیق ...
  • ابومخنف، لوط بن یحیی. (۱۴۰۸ق). مقتل الحسین و مصرع اهل ...
  • اربلی، علی بن عیسی. (۱۴۲۱ق). کشف الغمه فی معرفه الائمه. ...
  • بحر الانساب. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره بازیابی ۱۵۲۰۴ ...
  • بحرانی، سید هاشم بن سلیمان. (۱۴۱۳ق). مدینه المعاجز الائمه الاثنی ...
  • بلاذری، احمد بن یحیی. (۱۴۱۷ق). انساب الاشراف. تحقیق سهیل زکار ...
  • بیهقی، علی بن زید. (۱۳۶۱ق). تاریخ بیهق. تصحیح و تعلیق ...
  • تشید، علی اکبر. (۱۳۳۱ق). هدیه اسمعیل (قیام سادات علوی برای ...
  • جناتی، محمد ابراهیم. (۱۳۸۸). مصادر اجتهاد از منظر فقیهان. تهران: ...
  • حافظ البرسی، رجب بن محمد. (۱۴۲۲ق). مشارق انوار الیقین فی ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۲۵ق). اثبات الهداه بالنصوص و ...
  • حسینیان مقدم، حسین و گودرزی، ابراهیم. (۱۳۹۶). بازشناسی حدیث « ...
  • الخطاوی، وسام. (۱۴۲۷ق). المناهج الروائیه عند شریف المرتضی. قم: موسسه ...
  • الخوارزمی، الموفق بن احمد. (۱۴۱۸ق). مقتل الحسین. تحقیق محمد السماوی. ...
  • دینوری، احمد بن داود. (۱۳۶۸ق). الاخبار الطوال. تحقیق عبدالمنعم عامر. ...
  • رازی قزوینی، عبدالجلیل. (۱۳۵۸ق). نقض (بعض مثالب النواصب فی نقض ...
  • راوندی، قطب الدین. (۱۴۰۹ق). الخرائج و الجرائح. تحقیق موسسه الامام ...
  • روضاتی، سید محمد علی. (۱۳۷۶ق). جامع الانساب(خاندان های سادات موسوی). ...
  • السبحانی، الشیخ جعفر. (۱۴۲۴ق). معجم طبقات المتکلمین. تقدیم و اشراف ...
  • الشامی، جمال الدین بن یوسف (۱۴۲۰ق) الدر النظیم فی مناقب ...
  • الشهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (۱۴۱۳ق). الملل و النحل. تحقیق احمد ...
  • شیخ بهائی، محمد بن الحسین. (۱۳۹۰ق). الوجیزه فی علم الدرایه. ...
  • الصفار، محمد بن الحسن. (۱۴۰۴ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل ...
  • صلاه الجمعه. کتابخانه مجلس شورای اسلامی. شماره بازیابی ۴/۱۲۸ خ ...
  • طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۹۰ق). اعلام الوری باعلام الهدی. چاپ ...
  • طبری آملی صغیر، محمد بن جریر . (۱۴۱۳ق). دلائل الامامه. ...
  • طبری، محمد بن جریر. (۱۳۸۷ق). تاریخ الامم و الملوک. تحقیق ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی الفقه الامامیه. تحقیق ...
  • (بی تا). الفهرست. تصحیح و تعلیق السید محمد صادق آل ...
  • العاملی، سیدجعفر مرتضی. (۱۴۰۶ق). الحیاه السیاسیه للامام الرضا. بیروت: دار ...
  • العروسی الحویزی، عبد علی بن جمعه. (۱۴۱۵). تفسیر نور الثقلین. ...
  • عطائی نظری، حمید. (۱۳۹۷). «نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۷ق). المستجاد من کتاب الارشاد. ...
  • علم الهدی، سید مرتضی. (بی تا). رسائل الشریف المرتضی. تقدیم ...
  • (۱۳۷۳ق). «الاصول الاعتقادیه». صص ۸۲_۷۹. نفائس المخطوطات. المجموعه الثانیه. تحقیق ...
  • (۱۳۷۶ق). الذریعه الی اصول الشریعه. تصحیح ابوالقاسم گرجی. تهران: انتشارات ...
  • (۱۴۱۰ق). الشافی فی الامامه. تحقیق و تعلیق السید عبدالزهراء الحسینی. ...
  • (۱۴۱۱ق) الذخیره فی علم الکلام. تحقیق السید احمد الحسینی. قم: ...
  • (۱۴۱۹ق). شرح جمل العلم و العمل. تصحیح و تعلیق یعقوب ...
  • (۱۴۳۱ق)، تفسیر الشریف المرتضی(نفائس التاویل). تصحیح السید مجتبی احمد الموسوی. ...
  • فتال نیشابوری، محمد بن احمد. (۱۳۷۵ق). روضه الواعظین و بصیره ...
  • فضل الله، محمد جواد. (۱۳۹۳ق). الامام الرضا(ع) تاریخ و دراسه. ...
  • القرشی، باقر شریف. (۱۴۳۱ق). حیاه الامام موسی بن جعفر (دراسه ...
  • القمی، عباس. (۱۳۷۹ق). منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل. ...
  • کراجکی، محمد بن علی. (۱۴۱۰ق). کنز الفوائد. تحقیق عبدالله نعمه. ...
  • الکلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی. تحقیق علی اکبر غفاری ...
  • لسترنج، کی. (۱۳۷۳ق). بلدان الخلافه الشرقیه. نقله الی العربیه و ...
  • مجلسی، محمد باقر. (۱۴۰۳ق). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه ...
  • (۱۴۰۴ق). مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول. تحقیق هاشم ...
  • محی الدین، عبدالرزاق. (۱۹۵۷). ادب المرتضی من سیرته و آثاره. ...
  • مدرسی طباطبائی، سید حسین. (۱۳۶۸). مقدمه ای بر فقه شیعه(کلیات ...
  • المسعودی، علی بن الحسین. (۱۴۰۹ق الف). مروج الذهب و معادن ...
  • (۱۴۰۹ق ب). اثبات الوصیه للامام علی بن ابیطالب (ع). الطبعه ...
  • مسکویه رازی، احمد بن محمد. (۱۴۲۴ق). تجارب الامم و تعاقب ...
  • مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۳ق، الف). الارشاد فی معرفه حجج ...
  • (۱۴۱۳ق، ب). التذکره باصول الفقه. قم: الموتمر العالمی لالفیه الشیخ ...
  • (۱۴۱۳ق، ج). تصحیح اعتقادات الامامیه. قم: الموتمر العالمی لالفیه الشیخ ...
  • (۱۴۳۴ق). المزار الکبیر. تحقیق احمد علی مجید الحلی. قم: منشورات ...
  • النجاشی، احمد بن علی. (۱۴۱۸ق). رجال النجاشی. تحقیق السید موسی ...
  • النوری الطبرسی، الشیخ حسین. (۱۴۱۱ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. ...
  • یاقوت الحموی، یاقوت بن عبدالله. (۱۹۹۳). معجم الادباء ارشاد الاریب ...
  • یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب. (بی تا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: ...
  • نمایش کامل مراجع