ارزیابی بافت ناکارآمد جهت بازآفرینی شهری با رویکرد تاب آوری نمونه موردی شهر ارومیه

طی چند سال اخیر ساماندهی بافتهای فرسوده و ناکارآمد یکی از موضوعات اصلی گریبان گیر سازمانها و نهادها و مدیران شهری بوده تا جایی که عدم توانایی این سازمانها در حل این معضل شهری باعث گردیده که در محافل علمی و دانشگاهی نیز به این موضوع مهم پرداخته شود [۱۲]. بافتهای ناکارآمد شهرها محدوده هایی هستند که نسبت به سایر بافتهای پیرامونی خود دچار کاهش کارایی شده اند برای احیاء این بافت ها به کارگیری الگوی مناسب جهت مداخله میتواند نقش موثر و سازنده ای در تصمیم سازی و حل معضلات داشته باشد [۴۴]. براساس مطالعات انجام شده ۱۳۰ هزار هکتار بافت ناکارآمد در کشور وجود دارد که برابر با مساحتی در حدود ۳۰ درصد مساحت شهرهای کشور است و جمعیتی بالغ ۱۱ میلیون نفر در این محدوده ها ساکن هستند بخش قابل توجهی از بافت ناکارآمد کشور را سکونتگاه های غیر رسمی به خود اختصاص دادهاند [۲۸] بنابراین توجه به بافتهای ناکارآمد و رفع ناپایداری آنها به موضوعی جدی تبدیل شده و برای مقابله با آن رویکردهای متفاوتی ارائه شده .است بازآفرینی شهری یکی از این رویکردهاست که به عنوان حوزه مهم در حال ظهور از مداخله عمومی ظاهر شده و برای حمایت از مناطق کمتر توسعه یافته در نظر گرفته شده است .[۶] شناخت نیازهای بالا و ارتقای کیفیت سکونت و زندگی در این قبیل بافتها در گرو افزایش میزان تاب آوری آنها .است با توجه به آسیب پذیر بودن محدوده های بالا و نیز مداخلاتی که به طور عمده با هدف بهبود شرایط ولی در عمل به دلیل تحقق نیافتن هدفهای طرحهای بازآفرینی به تشدید مشکلهای کنونی منجر میشوند شناسایی ابعاد اولویت دار تابآوری در ضوابط و قوانین باز آفرینی ضرورت مییابد .[۲] با توجه به عنوان تحقیق هدف اصلی در فرایند کار ارزیابی و اولویت بندی بافت ناکارآمد شهر ارومیه جهت بازآفرینی شهری با رویکرد تاب آوری میباشد اهداف فرعی نیز تبیین اصول بازآفرینی شهری و استخراج معیارهای آن تبیین رویکرد تاب آوری شهری و استخراج شاخصهای آن و ارزیابی و امتیازدهی نواحی منطقه ۴ شهر ارومیه طبق معیارهای بازآفرینی و تاب آوری میباشد بنابراین سعی بر آن است که با بهره گیری از معیارهای بازآفرینی شهری و رویکرد تاب آوری بافت ناکارآمد شهر ارومیه مورد تحلیل و ارزیابی شود به گونه ای که ابتدا این معیارها به کمک نرم افزار Micmac از تعداد ۸۴ به ۳۰ عامل کلیدی تقلیل یافته و این ۳۰ معیار به کمک تحلیل آنتروپی شانون وزن دهی شده و نهایتا با بهره گیری از تکنیک Vikor نواحی چهارگانه منطقه ۴ از شهر ارومیه رتبه بندی و اولویت دهی شده اند این تحقییق با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است نوع تحقیق به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی میباشد در انجام افرایند کار با توجه به موضوع تحقیق جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای از جمله طرح های توسعه شهری استفاده از آمار و اطلاعات مرکز آمار ایران و یا پرسشنامه مصاحبه و استفاده از تجارب ثبت شده ی دیگران و مطالعات میدانی در سطح شهر ارومیه انجام میگردد. در فرایند کار از نرم افزارهایی نظیر اتوکد Micmac ARCGIS و ... مدلهای تحلیلی آنتروپی شانون و تکنیک Vikor بهره گیری شده است. طبق نتایج حاصله از ارزیابی و تحلیل دادههای اولیه تفاوت زیادی از لحاظ ناکارآمدی بافت بین نواحی چهارگانه منطقه ۴ شهر ارومیه وجود دارد در تنیجه ی این ،تحلیل نواحی یک و دو یعنی بخش هسته تاریخی شهر و ضلع شرقی منطقه ۴ با کسب رتبه اول وعدد شاخص ویکور صفر و ۶۴۲ کمترین نیاز به بازآفرینی شهری را دارد و با توجه به شاخصهای تاب آوری شهری در وضعیت مطلوب تری نسبت به نواحی سه و چهار از منطقه ۴ قرار گرفته.اند ناحیه چهار یعنی ضلع غربی محدوده مورد مطالعه با کسب رتبه ۳ و عدد شاخص ویکور ۷۳۶ در حالت متوسط قرار گرفته است و نهایتا ناحیه سه یعنی ضلع شمالی منطقه ۴ ، با بیشترین مقدار شاخص ویکور (یک) کمترین رتبه را کسب کرده و در وضعیت بسیار نامطلوب از لحاط بازآفرینی و تاب آوری شهری قرار دارد.