تطور تاریخی مفهوم «اهل البیت» از قرن اول تا هفتم هجری قمری

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 198

فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_IMAMIYA-8-16_002

تاریخ نمایه سازی: 8 بهمن 1401

چکیده مقاله:

تعبیر «اهل البیت» یکی از تعابیر کلیدی در شناخت آموزه های شیعی است. این تعبیر در طول تاریخ دچار تطور مفهومی شده است. علت این تطور تاثیر کارکردهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن در حوادث تاریخی است. در نوشتار حاضر، تطور مفهومی این تعبیر در هفت قرن نخست هجری و در چهار دوره نبوی، خلفای راشدین، خلافت اموی و خلافت عباسیان بررسی می شود. به نظر می رسد در تمام دوره ها مفهوم «اهل البیت» میان معنای لغوی، قبیله ای، عقیدتی و دینی داد و ستد می شده است. سرانجام، در قرن هفتم هجری مفهوم حقیقی «اهل البیت» در معنای اصطلاحی ای که پیامبر (ص) تبیین کرده بود، استقرار می یابد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

سلیمه سایری

دانشجوی دکتری تاریخ تشیع اثناعشری، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

نعمت الله صفری فروشانی

استاد گروه تاریخ اسلام، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

محمدحسن نادم

دانشیار گروه شیعه شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

الیاس عارف زاده

استادیار گروه ادیان ابراهیمی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (۱۴۱۰). کتاب السرائر، قم: ...
  • ابن اسحاق مطلبی، محمد (۱۳۹۸). سیره ابن اسحاق، بیروت: دار ...
  • ابن اثیر جزری، علی بن محمد (۱۳۸۵). الکامل فی التاریخ، ...
  • ابن عبری، یوحنا (۲۰۱۹). تاریخ مختصر الدول، بیروت: دار المشرق ...
  • ابن جوزی، عبد الرحمن (۱۴۱۲). المنتظم فی تاریخ الامم والملوک، ...
  • ابن حزم اندلسی، علی بن احمد (۱۹۶۲). جمهره انساب العرب، ...
  • ابن خلکان، احمد (۱۹۹۴). وفیات الاعیان، بیروت: دار صادر ...
  • ابن سعد، محمد (۱۳۷۴). الطبقات الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیه ...
  • ابن طاووس، احمد بن موسی (۱۳۹۲). عین العبره فی غبن ...
  • ابن طقطقی، محمد (۱۳۵۰). الفخری فی آداب السلطانیه والدول الاسلامیه، ...
  • ابن فهد، عمر بن محمد (۱۴۰۳). اتحاف الوری باخبار ام ...
  • ابن قتیبه، عبد الله بن مسلم (۱۴۱۰). الامامه والسیاسه، تحقیق: ...
  • ابن کثیر، عماد الدین (۲۰۰۵). البدایه والنهایه، تحقیق: علی شیری، ...
  • ابن مسکویه، احمد (بی تا). تجارب الامم و تعاقب الهمم، ...
  • ابن مهلب (بی تا). مجمل التواریخ والقصص، تهران: کلاله خاور ...
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق (۱۴۱۵). الفهرست، تحقیق: ابراهیم رمضان، ...
  • ابن هشام الحمیری (۱۹۶۳). السیره النبویه، قاهره: مکتبه محمد علی ...
  • اذکایی، پرویز (۱۳۷۳). تاریخ نگاران ایران، تهران: بنیاد موقوفات افشار ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۴۰۰). مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین، ویسبادن (آلمان): فرانس ...
  • بابایی سیاب، علی؛ پوراحمدی، حسین (۱۳۹۱). «ایرانیان و نقش کوفه ...
  • بخاری جعفی، محمد بن اسماعیل (۱۴۲۲). صحیح البخاری، بیروت: الیمامه ...
  • بغدادی، محمد بن عبد الله (۱۹۷۷). الفرق بین الفرق و ...
  • بیرونی، محمد (۱۳۸۰). آثار الباقیه عن القرون الخالیه، تحقیق: پرویز ...
  • بیضاوی، عبدالله (۱۳۸۲). نظام التواریخ، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود ...
  • ترمذی، ابو عیسی (۱۴۱۹). سنن ترمذی، قاهره: دار الحدیث ...
  • جاحظ، عمرو بن حجر (۱۳۸۱). البیان والتبیین، تحقیق: علی بوملحم، ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۹۲). تاریخ سیاسی اسلام، تهران: دلیل ما ...
  • جوزجانی، عثمان (۱۳۶۳). طبقات ناصری، تهران: دنیای کتاب ...
  • خطیب بغدادی، احمد (۲۰۰۱). تاریخ بغداد، بیروت: دار الکتب العلمیه ...
  • دینوری، ابوحنیفه (۱۳۷۳). اخبار الطوال، قم: منشورات الشریف الرضی ...
  • سمعانی، عبدالکریم (۱۳۸۲). الانساب، حیدرآباد هند: مطبعه مجلس، دائره المعارف ...
  • صدوق، محمد بن علی (۱۴۱۳). من لا یحضره الفقیه، تحقیق: ...
  • طبرسی، فضل بن حسن (۱۴۰۸). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ...
  • طبری، محمد بن جریر (۱۹۶۷). تاریخ الطبری: تاریخ الامم والملوک، ...
  • فضل بن شاذان، ابومحمد (۱۳۹۵). الایضاح، محقق: الحسینی الارموی، تهران: ...
  • فیض کاشانی، ملامحسن (۱۴۱۵). تفسیر الصافی، تهران: الصدر ...
  • قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض، تهران: انجمن آثار ملی ...
  • مسعودی، علی بن حسین (۲۰۱۲). مروج الذهب و معادن الجوهر، ...
  • مفید، محمد (۱۴۱۳). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ...
  • همدانی، رشیدالدین فضل الله (۱۳۸۱). جامع التواریخ: اسماعیلیان، فاطمیان، نزاریان، ...
  • یعقوبی، احمد (۱۳۷۹). تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر ...
  • نمایش کامل مراجع