جداسازی و تعیین خصوصیات باکتریوفاژهای لیتیک موثر بر باکتری های پاتوژن در فاضلاب شهری گرگان

مقدمه و هدف: باکتریوفاژها ویروس هایی هستند که فقط در سلول های باکتریایی توانایی تکثیر دارند و تقریبا در هر جایی که باکتریهای زنده وجود دارند قابل شناسایی هستند. خاک، فاضلاب و ترشحات حیوانی منبع منحصر به فردی برای انواع فاژها هستند که امکان جداسازی آنها را برای اهداف درمانی فراهم می کند. در حال حاضر، مشکل جدی پزشکی و اجتماعی ناشی از افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی سویه های باکتریایی است. در عین حال، صنایع داروسازی به تحقیق و توسعه بر روی آنتی بیوتیکهای جدید به دلیل بیسود بودن سرمایه گذاری و خطرات ایجاد مقاومت در باکتریها تمایلی ندارند و توجهات را به جایگزینها نسبت به سیستمهای معمول و فعلی کنترل میکروبی معطوف کرده است. فاژهای لیتیک ممکن است جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های باکتریایی که به آنتی بیوتیک های معمولی پاسخ نمی دهند باشند. لذا در این مطالعه به بررسی جداسازی و تعیین خصوصیات باکتریوفاژهای لیتیک در فاضلاب شهری گرگان پرداخته شد.مواد و روش ها: در مجموع ۶۰ نمونه از فاضلاب شهری در سطح شهر گرگان از سه طبقه مختلف، یعنی بالا، وسط و پایین مخزن جمع آوری شد. نمونه ها ابتدا تحت روشهای تشخیص سریع قرار گرفتند و سپس جداسازی فاژ به روش لایه آگار دوگانه با استفاده از باکتری های شیگلا فلکسنری، اشریشیا کولای و سالمونلا تیفی موریوم به عنوان سیستم میزبان انجام شد. فاژها بر اساس مورفولوژی پلاک، دما، حساسیت pH و محدوده میزبان مشخص شدند.نتایج: بر اساس نتایج بدست آمده فاژ ها در قسمت عمقی بیشترین فعالیت باکتریوفاژی را داشتند. در مجموع ۴۰ ایزوله فاژ بدست آمد که برای دو میزبان ۳ نوع فاژ مختلف و برای ۱ میزبان ۲ نوع فاژ مختلف بر اساس مورفولوژی پلاک تشخیص داده شد که شامل: ۳ نوع مورفوتیپ فاژی علیه اشرشیا کلی، ۳ نوع مورفوتیپ علیه سالمونلا تیفی مورویوم و۲ نوع مورفوتیپ فازی علیه شیگلا فلکسنری شناسایی شد. از مجموع ۴۰ جدایه فاژی بدست آمده از لحاظ مورفولوزی (%۶۲,۵) ۲۵ پلاک شفاف اندازه کوچک، (%۱۷,۵)۷ پلاک منتشر شده مات، (%۱۰) ۴ پلاک شفاف بزرگ، (% ۵) ۲ پلاک منتشر شده اندازه بزرگ، (%۲,۵)۱ پلاک هاله دار و (%۲,۵)۱ پلاک منتشر شده اندازه کوچک بودند. در مجموع تعداد سویه های فاژی علیه اشرشیا کلی (%۷۵) ۳۱ ، سالمونلا تیفی موریوم (%۱۷,۵) ۷ و شیگلا فلکسنری (%۵) ۲ بودند. جدایه های فاژی بدست آمده در PH=۵-۹ پایدار بودند در حالی که درPH های پایین (PH=۳) و زیاد (PH=۱۱) غیرفعال می شدند. جدایه های فاژی در دمای بالای ۷۰ درجه سانتی گراد غیرفعال بودند. همچنین در مجموع فاژها کمترین اثر را بر روی کلبسیلا و بیشترین اثر را بر روی استافیلوکوکوس اورئوس داشتند.نتیجه گیری: از مطالعه حاضر می توان نتیجه گرفت که فاژهای اشرشیا کلی با دامنه میزبانی وسیعی پتانسیل استفاده به عنوان ابزار جایگزین دارویی در برابر پاتوژن های باکتریایی رایج را دارد.